tag:blogger.com,1999:blog-229978302024-03-13T20:17:31.801-07:00प्रासादिकprasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.comBlogger45125tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-37487215841628261632010-11-25T00:57:00.000-08:002010-11-29T10:02:59.850-08:00The Champa Flower- V<div style="color: #999999;">परवाच केशव येऊन गेला</div><div style="color: #999999;">फारा दिवसांनी आला होता</div><div style="color: #999999;">का रे? आला नाहीस इतक्यात?</div><div style="color: #999999;">म्हणाला- कामात होतो</div><div style="color: #999999;">आठवतं याच्या मुंजीच्या वेळी...</div><div style="color: black;"></div><div style="color: black;">आठवणींच्या पाखरांनो</div><div style="color: black;">दमला असाल गाता गाता</div><div style="color: black;">मधाळ गाणं पुरे आता</div><div style="color: black;">आता तरी जाऊ द्या</div><div style="color: black;">आभाळ होऊन पाहू द्या</div><div style="color: #999999;">सुमीच्या लग्नात तिच्या मावस नण्देची ओटी भरायची राहून गेली</div><div style="color: black;">देणी घेणी जिथली तिथे</div><div style="color: black;">हात रिते मन रिते</div><div style="color: black;">उणीदुणी राहू द्या</div><span style="color: black;">निर्मळ गंगा वाहू द्या</span><br />
<div style="color: #999999;">भाऊ, माझ्या चाफ्याला तेवढं पाणी घाल बाबा नेमाने</div><div style="color: black;">चाफ्याच्या झाडा,</div><div style="color: black;">तुला एकदा पहायचं होतं</div><div style="color: black;">एकदा रडून घ्यायचं होतं</div><div style="color: black;">वसंत कधी खुलला होता</div><div style="color: black;">जीव कधी भुलला होता</div><div style="color: black;">गुपित तसंच राहू दे</div><div style="color: black;">राख होऊन जाऊ दे</div><span style="color: #999999;">चिमखडी राधा सकाळी फुलं देऊन गेलीय</span><br />
<span style="color: #999999;">फुलदाणीत ठेवायला हवीत </span><br />
<div style="color: black;">ओंजळ थकलीय, फुलांनी वाकलीय,</div><div style="color: black;">फुलंही सुकलीयत,</div><div style="color: black;">औषधांचा वास येतोय त्यांनाही...</div><br />
***<br />
<div style="color: #444444;">The Champa Flower चं सत्र सुरू केल्याला बरेच दिवस झाले. हे त्यातलं पाचवं फूल आणि शेवटचं. अजून थोडं लिहीता आलंही असतं पण काही चाफ्याच्या कळ्या न उमलता तश्याच राहू दे. रवींद्रनाथांच्या एका कवितेच्या स्वैर अनुवादातून या सत्राची सुरुवात झाली आणि मग चाफ्याच्या झाडाचं बदलत जाणारं नातं उलगडत नेण्याचा प्रयत्न करून पाहिला. ही त्यातली शेवटची कविता.</div><div style="color: #444444;"><br />
</div><div style="color: #444444;">ही कविता वाचून सखी म्हणाली, "एकदम अर्ध्यात खुडल्यासारखी वाटते आहे". पण तेच मला अपेक्षीत आहे. त्या वयात आणि त्या परिस्थितीत सगळ्या आठवणी आणि इच्छा सोडायच्याही असतात आणि धरायच्याही असतात. त्यात सुसूत्रता नसते आणि एकवाक्यताही नसते.<br />
<br />
आठवणींचा गोफ विणला जात असतो; मधेच वर्तमानाची सतर्कता डोकावून जाते आणि मधेच औषधांची गुंगी आपला हक्क बजावत असते. तसेच काहीसे आहे इथेही. ही कविता परिस्थितीचं पूर्ण वर्णन करत नाही तर काही तुकडे समोर मांडते आहे. </div><div style="color: #444444;"><br />
</div><div style="color: #444444;">हा प्रवास संपत नाही, तर परत आणून सोडतो पहिल्या कवितेशी जिथे आपण सुरुवात केली होती.</div>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-56491014567138292592010-10-13T05:44:00.000-07:002010-10-14T10:06:43.324-07:00पुन्हा एकदा...दिवसाचा उडला टवका सरपटती मिटती जाग<br />
क्षितिजाशी उठला मागे रात्रीचा काळा डाग<br />
<br />
आकाश कोंडले जागी पक्ष्यांची विरली गाणी<br />
ती सतेज नाव किनारी तांबूस गढूळले पाणी<br />
<br />
हे झाड उभे दारात फांदीत शोधते छाया<br />
चुळबुळती कण्हती पाने देठांशी सुकली माया<br />
<br />
असवांना फुटती कोंभ पायात सरकते वाळू<br />
अस्वस्थ उमटली साद हुंदका उठे अळुमाळू<br />
<br />
उडणारे शोधित पंख उबदार उशाशी घरटे<br />
डोळ्यात पेटले पाणी तरि एक पापणी झुरते<br />
<br />
तो वत्सल हात फिरावा ती मिठी निरागस व्हावी<br />
त्या दुधाळ बोलफुलांना केशरी खुमारी यावी<br />
<br />
पुन्हा एकदा...prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-24496644422437220592010-09-24T09:10:00.000-07:002010-10-10T04:56:54.262-07:00माझे अक्षर प्रयोग<div style="word-spacing: normal;">बरेच दिवस झाले काहीच लिहायला सवड नाही. काम खूप आहे ही सबब तितकीशी योग्य़ नाही पण काम आवडते आहे त्यामुळे सध्या त्यालाच प्राधान्य दिले जात असावे. मग आज मनात आलं की कामाबद्दलच का लिहू नये? आणि माझा जो काही प्रयोग सध्या चालू आहे त्याची इथे चर्चा करायला नक्कीच आवडेल.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;">थोडेसे प्रास्ताविक -</div><div style="word-spacing: normal;">मी व्यवसायाने डिझाईनर (अभिकल्पक) आहे आणि सध्या IIT Bombay मधे प्रा. शिल्पा रानडे यांच्या मार्गदर्शनाखाली संशोधन करतो आहे. माझा विषय "डिझाईन मधे वापरले जाणारे मार्गदर्शक आराखडे (Grids in graphic design)" यांच्याशी संबंधित आहे. त्याबद्दल परत कधीतरी सविस्तर लिहिण्याचा प्रयत्न करेन. पण आज मी आमचा एक प्रयोग इथे मांडतो आहे. अजून त्याच्यावर बरेच काम करायचे आहे पण निदान ती कल्पना मी तुमच्यापर्यंत पोहोचवू शकेन अशी आशा बाळगून सुरूवात करतो. शक्यतो संशोधनाची भाषा टाळून रोजच्या शब्दांमधे आणि तेही मराठीत लिहिणे हेच सगळ्यात मोठे आव्हान आहे.</div><div style="word-spacing: normal;"><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzKDBcOsnI/AAAAAAAABT4/3IIBZ9XApzM/s1600/stamp1.png" imageanchor="1" style="clear: right; float: right; margin-bottom: 1em; margin-left: 1em;"><img border="0" height="200" src="http://2.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzKDBcOsnI/AAAAAAAABT4/3IIBZ9XApzM/s200/stamp1.png" width="174" /></a></div><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;"><span style="font-size: large;"><b>माझे अक्षर प्रयोग</b></span><br />
प्रयोगाची पार्श्वभूमी:</div><div style="word-spacing: normal;">आपल्या भारताची वैभवशाली परंपरा, त्याचा इतिहास, इथून निघणारा सोन्याचा धूर ब्ला... ब्ला...</div><div style="word-spacing: normal;">हे सगळे आपण वाचून ऐकून असालच. त्याबद्दल अभिमान बाळगत असाल किंवा त्याची चेष्टा करत असाल किंवा त्याबद्दल तटस्थ असाल. या पलिकडे त्याबद्दल आपण काहीच करू शकत नाही...</div><div style="word-spacing: normal;">हीच समस्या कुठेतरी माझ्या संशोधनाच्या मुळाशी असावी. (’आहेच’ म्हटले तर सुरू होणारे आक्षेप आणि चर्चा पुढेच जाऊ देणार नाहीत म्हणून ही अनिश्चितता ) तर महत्त्वाचे हे की सगळी कृतिशून्य चर्चा बाजूला ठेऊन सक्रीय होणे. उपयोगवादाच्या पायावर उभे डिझाईन हे क्षेत्र (कृतिहीन) चर्चेला महत्व देत नाही असे नाही पण ते काम इतरांवर सोडून त्याचा प्रत्यक्ष वापर कसा करायचा हेच अधिक जिव्हाळ्याचे ठरते. असो.. तर परत मुद्द्यावर येऊ.</div><div style="word-spacing: normal;">आपल्या पारंपारिक चित्रकला आणि मूर्तिकला या कलाक्षेत्रात लक्षणीय ठराव्यात अशा आहेत. पण आता त्याचा कुठे फारसा मागमूस नाही. त्यातील काही ज्ञानशृंखला इतस्तत: विखुरलेल्या आहेत. त्यातून माझ्या विषयाच्या संदर्भात जे काही थोडेफार मिळेल ते वेचून त्याचा आधुनिक काळात काही उपयोग आहे का, इतकाच मर्यादित प्रयत्न माझा आहे.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TEwl3TNatOI/AAAAAAAABS4/MOnakjAu8Ko/s1600/scan0018.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em; word-spacing: normal;"><img border="0" height="200" src="http://2.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TEwl3TNatOI/AAAAAAAABS4/MOnakjAu8Ko/s200/scan0018.jpg" style="word-spacing: normal;" width="185" /></a>कला-इतिहास संशोधक आणि चित्रकार <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/Alice_Boner">ऍलिस बोनर</a> यांचे संशोधन माझ्या खूपच उपयोगाचे ठरले. पद्मभूषण पुरस्काराने विभूषित या विदुषी वयाच्या पंचेचाळिसाव्या वर्षी भारतात येऊन स्थायिक झाल्या आणि त्यांनी कला-इतिहासात मोलाचे योगदान दिले. त्यांनी इथल्या देवळातील भित्तिचित्र व मूर्ती यातून शोधून काढलेल्या (आकृतीत दाखवल्या प्रमाणे) कोनात्मक पंजर (angular grid) चा वापर अक्षरनिर्मितीसाठी करता येईल का यासाठीचा हा प्रयोग आहे.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;">भारतीय परंपरेमधे अक्षरनिर्मिती आणि रूपनिर्मिती यामधे समधर्मता आहे. अक्षरांचे मनुष्यस्वरूप केलेले वर्णन आणि देवतांचे एकांक्षरी रूपकात्मक मंत्र यातूनच हे साधर्म्य आणि परस्पर रूपांतरण दिसून येते. पण तरीही हे angular grid अक्षरनिर्मितीमधे वापरणे इतके सहज साध्य नाही कारण आधुनिक तंत्रज्ञानाप्रमाणे या सर्व प्रक्रियांमधे झालेला आमूलाग्र बदल. दुसरी गोष्ट अशी की नवीन काळाबरोबर न जाऊ शकणार्या कुठल्याही प्रयोगाचे फारसे भविष्य नाही. तर आपल्या समोरील तिहेरी कोडं असं- angular grid--font design--current technology.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;">आधुनिक तंत्रज्ञानाचा अविभाज्य घटक म्हणजे संगणक. अभिकल्पक्षेत्रात संगणकाच्या सहाय्याने अनेक गोष्टी अधिक प्रभावी आणि सुकर झाल्या आहेत. पण अक्षरनिर्मितीचा विचार केला तर तंत्रज्ञानाचा विकास हा रोमन लिपीसाठी मुख्यत्वेकरून झाला. भारतीय तंत्रज्ञांच्या मदतीने <span style="font-size: x-small;"><span style="font-family: Verdana,sans-serif;">NCST</span></span> (आताचे <span style="font-size: x-small;"><span style="font-family: Verdana,sans-serif;">C-DAC</span></span>) मधे भारतीय लिप्या संगणकावर आणण्याचे यशस्वी प्रयत्न झाले. त्या आणि देशभरातील तशा अनेक प्रयत्नांतून आज आपण सगळे संगणकावर देवनागरी लिहितो, वाचतो आहोत. पण तरीही आपल्याला अनेक तडजोडी कराव्या लागल्या आहेत. जसे की जोडाक्षरांची संख्या आणि त्यांचे स्वरूप यात करावा लागलेला बदल. असो... हा एक मोठा विषय आहे. तो नंतर कधी तरी....</div><div style="word-spacing: normal;"><br />
</div><div style="word-spacing: normal;">या प्रयोगासाठी संगणक शास्त्रज्ञ डोनाल्ड क्नूथ यांनी केलेले काम मार्गदर्शक ठरले. त्यांनी विकसित केलेले <span style="font-size: x-small;"><span style="font-family: Verdana,sans-serif;">METAFONT</span></span> (<span style="font-size: x-small;">अधिक माहीतीसाठी वाचा: "Digital Typography", California : CSLI Publications, Stanford, 1999 </span> ) ज्या तत्वावर आधारित आहे (’कुठल्याही अक्षराचा आकार गणिती भाषेमधे मांडता येऊ शकतो’) त्याचा उपयोग इथे अक्षरनिर्मितीसाठी केला आहे. परंतु क्नूथ यांचा प्रयोग हा मुळात अस्तित्वात असलेला font नवीन digital छपाई तंत्रज्ञानासाठी कसा रूपांतरित करता येईल यावर भर देणारा आहे. काही प्रयोगिक उदाहरणे वगळता नवीन font तयार करण्यासाठी त्याचा फारसा कोणी उपयोग केला नाही. इथे <span style="font-size: x-small;"><span style="font-family: Verdana,sans-serif;">METAFONT</span></span> चा वापर न करता फक्त त्याचे मूलतत्त्व आमच्या प्रयोगामधे वापरले आहे. या प्रयोगामधे प्रत्येक अक्षराचा सांगाडा तयार करण्यात आला. त्यापासून निरनिराळे अक्षरसंच बनवणे शक्य होईल. उदाहरणार्थ जसे 3D ऍनिमेशन मधे सांगाडा बनवून त्यावर वेगवेगळी शरीरे चढवता येतात आणि त्याला विविध वेशभूषाही देता येतात. त्याप्रमाणे इथे एका सांगाड्यापासून विविध fonts बनवणे शक्य आहे. पण ते नंतर, त्यासाठी आधी सांगाडा तयार करणे आणि तो गणिती भाषेमधे आणणे हे गरजेचे आहे.<br />
<br />
संगणकावर कुठलाही आकार तयार करण्यासाठी <a href="http://en.wikipedia.org/wiki/B%C3%A9zier_curve">बेझियर</a> पद्धतीचा वापर केला जातो म्हणजे प्रत्येक रेषा ही काही बिंदू आणि त्या बिंदूपाशी होणारा स्पर्शिकेचा कोन यानी बांधलेली असते. आता इथे आकारनिर्मितीच्या कोनांशी असलेल्या संबंधाने आमचे लक्ष वेधून घेतले. वर उद्धृत केलेल्या कोनात्मक पंजराचा वापर करून अक्षराच्या रेखांकनातील प्रत्येक बिंदूची स्पर्शिका ही त्या कोनात्मक रेषेला समांतर ठेवून अक्षरनिर्मिती शक्य होते का? असा प्रश्न आमच्या समोर होता. आणि त्या प्रश्नाचे सकारात्मक उत्तर आम्हाला मिळाले. खाली दिलेल्या आकृतीवरून थोडाफार अंदाज येऊ शकेल. <br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzHGfmbvaI/AAAAAAAABT0/pwQEMG9cKyA/s1600/kSh_for+blog.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" src="http://4.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzHGfmbvaI/AAAAAAAABT0/pwQEMG9cKyA/s1600/kSh_for+blog.jpg" /></a></div>इथे ३०-१२० अशा कोनात्मक पंजराचा वापर केला आहे. वर दाखवलेला क्ष हा कशा प्रकारे बनला आहे हे त्याच्या बेझियर नियंत्रकांवरून समजू शकेल. त्याच्याच शेजारी त्याच्या सांगाड्यावर सारख्या जाडीचे आकारमान चढवल्यानंतर त्याला प्राप्त झालेले रूप दर्शविले आहे.<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzLJ4eG3kI/AAAAAAAABT8/B6S0M-RYeXA/s1600/grid+variation.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="129" src="http://3.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzLJ4eG3kI/AAAAAAAABT8/B6S0M-RYeXA/s320/grid+variation.jpg" width="320" /></a></div>तसेच कोनात्मक पंजराचा कोन बदलल्याने अक्षरात होणारा बदल वरील आकृतीत दाखवलेला आहे. त्यात ३०-१२०, ४०-१२५ आणि ६०-१५० अशा तीन कोनांवर आधारीत क्ष मधील बदल दाखवलेला आहे.<br />
<br />
यावर अजून बरेच काम होणे बाकी आहे. पण सद्यस्थितीत या तयार झालेल्या फॉण्टचा वापर करून केलेले लेखन पुढे देत आहे. त्यावरून रोजच्या वाचनासाठी या अक्षराची उपयुक्तता कितपत आहे याचा अंदाज बांधणे शक्य होईल.<br />
(टीप: खाली दिलेले लेखन हे इमेज स्वरूपात आसल्याने त्याची स्पष्टता प्रत्यक्ष लेखनाइतकी असणार नाही )<br />
<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://2.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzM-IMDajI/AAAAAAAABUE/tq5bQru4f_A/s1600/q%C3%89-p%C3%89.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"></a></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzTqSlxcUI/AAAAAAAABUY/2ruJthmsYEI/s1600/colorless+green+ideas.jpg" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="365" src="http://3.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzTqSlxcUI/AAAAAAAABUY/2ruJthmsYEI/s400/colorless+green+ideas.jpg" width="400" /></a></div><br />
<br />
<a href="http://4.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/TJzPTLsKp0I/AAAAAAAABUM/NuH9VEoSIBk/s1600/colorless-green-ideas.png" imageanchor="1" style="clear: left; float: left; margin-bottom: 1em; margin-right: 1em;"><br />
</a></div>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-57565762566294014612010-05-03T10:17:00.000-07:002010-05-03T10:17:18.357-07:00मर्ढेकर पुढे ...<div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://3.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/S98EuD359OI/AAAAAAAAA_4/of6BVheRIYY/s1600/blog2.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="640" src="http://3.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/S98EuD359OI/AAAAAAAAA_4/of6BVheRIYY/s640/blog2.jpg" width="320" /></a></div>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-41576797570290554962010-04-30T22:47:00.000-07:002010-05-03T10:19:53.994-07:00मर्ढेकरांची कविता<div style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">मर्ढेकरांच्या</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">काही</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">निवडक</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">कवितांचे</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">पुस्तक</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">बनवण्याचा</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">योग</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">आला</span></span>. <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">त्यातली</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">काही</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">पाने</span></span> (एकावेळी एक) <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">इथे</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">प्रदर्शित</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">करण्याचा</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">मानस</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">आहे</span></span>. <span style="word-spacing: normal;">या</span> <span style="word-spacing: normal;">कविता</span> <span style="word-spacing: normal;">वेगळ्या</span> <span style="word-spacing: normal;">प्रकारे</span> <span style="word-spacing: normal;">दृष्य</span> <span style="word-spacing: normal;">माध्यमातून</span> <span style="word-spacing: normal;">सादर</span> <span style="word-spacing: normal;">करण्याचा</span> <span style="word-spacing: normal;">हा</span> <span style="word-spacing: normal;">एक</span> <span style="word-spacing: normal;">प्रयत्न</span> <span style="word-spacing: normal;">आहे</span>. <span style="word-spacing: normal;">मर्ढेकरांनी</span> <span style="word-spacing: normal;">त्यांच्या</span> <span style="word-spacing: normal;">कवितांचे</span> <span style="word-spacing: normal;">अर्थ</span> <span style="word-spacing: normal;">कधी</span> <span style="word-spacing: normal;">उलगडून</span> <span style="word-spacing: normal;">दाखवण्याचा</span> <span style="word-spacing: normal;">प्रयत्न</span> <span style="word-spacing: normal;">केलेला</span> <span style="word-spacing: normal;">नाही</span>. <span style="word-spacing: normal;">ज्याला</span> <span style="word-spacing: normal;">जो</span> <span style="word-spacing: normal;">समजेल</span> <span style="word-spacing: normal;">तो</span> <span style="word-spacing: normal;">त्याचा</span> <span style="word-spacing: normal;">अर्थ</span>. <span style="word-spacing: normal;">ज्याला</span> <span style="word-spacing: normal;">अर्थ</span> <span style="word-spacing: normal;">नाही</span> <span style="word-spacing: normal;">समजला</span> <span style="word-spacing: normal;">त्याच्या</span> <span style="word-spacing: normal;">साठी</span> <span style="word-spacing: normal;">ती</span> <span style="word-spacing: normal;">कविता</span> <span style="word-spacing: normal;">मी</span> <span style="word-spacing: normal;">लिहीलेली</span> <span style="word-spacing: normal;">नाही</span> <span style="word-spacing: normal;">अशी</span> <span style="word-spacing: normal;">काहीशी</span> <span style="word-spacing: normal;">त्यांची</span> <span style="word-spacing: normal;">भूमिका</span> <span style="word-spacing: normal;">कायमच</span> <span style="word-spacing: normal;">होती</span>. <span style="word-spacing: normal;">त्यामुळे</span> <span style="word-spacing: normal;">एक</span> <span style="word-spacing: normal;">विशिष्ठ</span> <span style="word-spacing: normal;">अर्थ</span> <span style="word-spacing: normal;">दाखविण्याचा</span> <span style="word-spacing: normal;">मुळीच</span> <span style="word-spacing: normal;">खटाटोप</span> <span style="word-spacing: normal;">इथे</span> <span style="word-spacing: normal;">केलेला</span> <span style="word-spacing: normal;">नाही</span>. <span style="word-spacing: normal;">फक्त</span> <span style="word-spacing: normal;">कवितेच्या</span> <span style="word-spacing: normal;">मूळ</span> <span style="word-spacing: normal;">गाभ्याला</span> <span style="word-spacing: normal;">धक्का</span> <span style="word-spacing: normal;">लागणार</span> <span style="word-spacing: normal;">नाही</span> <span style="word-spacing: normal;">इतकी</span> <span style="word-spacing: normal;">काळजी</span> <span style="word-spacing: normal;">घेतलेली</span> <span style="word-spacing: normal;">आहे</span>. <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">ही</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">पाने</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">छापील</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">पुस्तकासाठी</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">असल्याने</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">संगणकीय</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">पटलासाठी</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">खरेतर</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">तितकीशी</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">अनुकूल</span></span> <span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;">नाहीत</span></span> याची नोंद घ्यावी.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;">मर्ढेकरांच्या कवितेतला प्रामाणिकपणा, खरेपणा हेच त्यांचे सौंदर्य आहे. उगचच देखण्या शब्दांचा वर्ख चढवून सत्यपरीस्थितीला बेगडी गुळगुळीतपणा देण्याचा (त्यांच्याच शब्दात सांगायचे झाले तर- ब्रासबॅंडकी) त्यांना तिटकारा असावा. कवितेच्या अर्थाचा प्रवाह आणि त्याची संरचना याचा वेधक प्रयोग या कवितांतून केलेला दिसतो. शब्द रचनेनुसार आपापली जागा घेतात पण ते वाचत असताना त्यांतून अभिप्रेत असलेला अर्थ त्याची पुनर्मांडणी करत असतो. कधी कधी त्यातून एकाच वेळी एकापेक्षा जास्त अर्थ निर्माण होतात आणि कविता अजूनच खुमासदार होते.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;">इथे जी दृष्य मांडणी केलेली आहे ती या अनेकार्थाची शक्यता अबाधीत ठेऊन केलेली आहे. पण तरीही मर्ढेकरांच्या कवितेतलं शहरी जीवन- इमारती, ते रस्ते, ती गर्दी याच्याशी नातं जोदणारी मांडणी करण्याचा प्रयत्न केलेला आहे. यात कुठेतरी परत परत व्यक्त होणारा एक असहायपणा, बंदीस्त असल्याची जाणीव आणि त्यातून निर्माण होणारा क्षोभ, उपहास, शरणागती हे सारे कदाचीत साकार व्हावेत अशी कल्पना केली होती. ती कितपत यशस्वी झाली आहे ते ज्याने त्याने ठरवावे.</div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div class="separator" style="clear: both; text-align: center;"><a href="http://4.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/S98FqRTdpbI/AAAAAAAABAA/R-sbgO7Htps/s1600/blog1.jpg" imageanchor="1" style="margin-left: 1em; margin-right: 1em;"><img border="0" height="640" src="http://4.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/S98FqRTdpbI/AAAAAAAABAA/R-sbgO7Htps/s640/blog1.jpg" width="320" /></a></div><div style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /></div><div style="word-spacing: normal;"></div><div style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;"><span style="word-spacing: normal;"><br style="word-spacing: normal;" /> </span></span></div>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com10tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-48604294775214390162010-02-01T23:20:00.000-08:002010-02-03T22:40:21.071-08:00रंगहीन हिरवी स्वप्ने संतापून झोपी जाताना...<span><span style="color: rgb(102, 102, 102);">भाषाशास्त्रात चवीनं चर्चिलेलं एक वाक्य- colorless green ideas sleep furiously. या वाक्याने अर्धवट झोपमोड झालेल्या काही स्वप्नाळू कल्पना.... यांना जोडणारा काही एक धागा आहेच असे काही खात्रीने नाही सांगता येणार. याला सुरूवात आणि शेवट नाही. गढूळलेलं नितळ होत गेलं तसा थांबलो.. इतकंच!</span><br />****<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">स्वातंत्र्याला झाली पन्नास वर्ष. मग तो रंग दे बसंती वाला रंग गेला कुठे?</span><span style="color: rgb(51, 51, 0);"> स्वातंत्र्याचं स्वप्न होतं आणि सगळ्याच स्वप्नात एक झिंग असते.. झोपेची झिंग. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">पण मग ती झिंग उतरली, झोप उडाली की नुसताच रंग उडाला? </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">आम्हाला काय हवं होतं हे जर इतकं आम्हाला काय नको आहे यावर आवलंबून होतं </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तर नको असलेल्या झोपेत कितीही हवंहवंसं वाटणारं स्वप्न असलं तरी </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">काय टिकवण्याची धडपड करायची- झोप की स्वप्न?</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">आमच्या स्वतंत्र राष्ट्रात आम्हाला जागायची सक्ती नाही, जगायची सक्ती नाही. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">मरणाची झोप मनापर्यंत झिरपलेली.. त्या निर्बुद्ध बधिरपणाचं स्वातंत्र्य. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">सायलेन्सर फुटलेल्या कर्कश्य अ-, ब-, क- कारणावर मात करणारी झोप.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">पण</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">उसनवारीनं घेतलेल्या स्वप्नांना मेहनतीनं लावलेल्या चकमकत्या किनारी, </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">गिरवून गिरवून झिजलेली वेलबुट्टी, </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">या मातीतून उगवलेल्या हिरव्या स्वप्नांना केलेलं झोपेचं कलम,</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">कधीतरी असह्य होऊन शांत होतं सार काही.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">उचकटलेली विस्कटलेली खडबडीत जाग येते झोपेला.</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">जागेपणी स्वप्नांना गुंगी येते... उरतो एक रंगहीन संताप</span><br />****<br /><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">"माझाही रंग हिरवा होता" ती झोपेतच पुटपुटली.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">मग आता काय झालं त्याचं? आणि बाकी सगळ्यांचं?</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">पलंगाच्या पायाशी चुरगाळलेला रंग तर नक्कीच हिरवा नव्हता आणि ती उमटलेली कोकमकळी- तीही!</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">पण मग.. काही वेळापूर्वी कदाचित काही वर्षांपूर्वी ती समुद्रकिनारी चालता चालता अचानक थांबली </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">होती आणि माझ्या गालावरील ओरखाडा एकटक न्याहाळत तिनं विचारलं होतं..</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">सांग माझा रंग कुठला?</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">सूर्यास्ताचा तांबूस रंग तिच्या रापलेल्या गालांवर उतरला होता. खरपूस वासाचा तो रंग कोणता? </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">तिच्या निळट ओढणीवर झिरपून जांभळ्या पाण्यासारखा रंग, तो कोणता?</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">’गुलाबी’ मी बोलून गेलो. खडूच्या पेटीत नसलेल्या त्या एकाच रंगाचं नाव मला नक्की माहिती होतं.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">ती खळखळून हसली. उत्तर पटलं नाही तरी ते देतानाचा माझा गोंधळ आवडला तर ती तशी हसते. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">मग गळ्यात हात टाकून म्हणाली, " खुळ्या खुळखुळ्या, माझा रंग विचारते मी. माझ्या कपड्यांचा नाही"</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">माणसाला रंग असतो का? माझा प्रश्न न विचारताच तिला कळतो.<br />माझं अज्ञान लपवण्यासाठी मी तिला एक मिठी मारतो. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">त्या ओलसर गोलसर स्पर्शात सारे प्रश्न खोचून ठेवतो तात्पुरते. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">वेळ मिळेल तेव्हा पुन्हा पुन्हा काढून गिरवायला.</span><br /><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">तेव्हाचा तिचा रंग हिरवा होता का? पण मग त्याचं काय झालं? आणि बाकी सगळ्याचं?</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);">****</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">पण काहीतरी लिहायला हवं. काहीतरी लिहायला हवंच.. त्यांच्या हिरवेपणाला साजेसं असं काहीतरी.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">पणं काय ते सुचत नाही. तो न हसणारा चष्मेवाला मुलगा परवा म्हणाला, " तू लिहीत जा. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">चांगला लिहितोस. काय ते कळत नाही पण वाचावंसं वाटतं. उगच सुविचार लिहिल्यासारखं लिहू नकोस. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">निरर्थक असलं तरी खरं खरं लिहीतोस ते मला आवडतं" </span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">मला कळलं नाही की त्याच्या बोलण्याचा मला आनंद व्हावा का?</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">मग ती हिरवी स्वप्नं? त्यालाही पडत असतील का? पण मी त्याला काहीच विचारलं नाही.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तो कधी कधी डोक्यात जातो माझ्या... उगीचच. </span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">एकाच वेळी त्याला मुस्काटात मारावी की मिठी मारावी कळेना. एकच क्रियापद असलं तरी क्रियेचा गोंधळ उडालेला. </span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">झक मारली आणि याला चहा पाजला.</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">आजचा चहा महागात पडला!</span><br />****<br /><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">तू असं म्हणलासच कसं?</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">असं काय म्हणालो मी?</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">पण तिला संतापाने बोलवेना पुढे. ती हिरवी झाली.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">लोक रागाने लाल होतात पण ती हिरवी होते. निदान मला तरी तसंच वाटतं दरवेळी.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">आताशा रागाचं एक खातं तिनं माझ्याकडेही उघडलंय.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">तिच्या रागाची हिरवट नशा चढते तिला आणि मग उतरत जाते हळूहळू.</span><span style="color: rgb(102, 51, 102);"> मग नंतरचा तो रंगहीन होत जाणारा अबोला.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">आजचा साडे अकरा तास अठ्ठेचाळीस सेकंद चाललेला,</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">काल सतरा मिनिटात ती विरघळली होती.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">आज कदाचित मी काहीतरी विसरतोय...</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">रंग संपलेत, आणायला हवेत.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">कदाचित त्या चित्राबद्दल... बरं झालयस वाटतंय?</span><br /><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">भिंतीच्या चित्रावर सगळेच रंग खुलून दिसतात पण हाताला लागलेला हिरवा रंग जाता जात नाही आणि कडू पण लागत राहतो चवीला.</span><br />***<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">पोटाची खळगी भरायला हवी. जगायला कोणाची ना नाही आणि आपली आडचण होत नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 0);"> जगण्यात तोवर हरकत नाही खात रहायला. भाताचा तो पिवळा ढीग खाता खाता </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तो विचार करत होता. फक्त खाताना त्याचे विचार त्याचं ऐकतात. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);"><br />बाजूलाच ती आळणी काहीसं खातीय. तिला सोसत नाही जास्त तिखट. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);"><br />तिच्या त्या चारांपैकी एकाचे तरी बाप आपण असण्याची शक्यता आहे किंवा चारांचेही. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">पण तिनं कधीच तसा उल्लेख केलेला नाही. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तशी ती पहिल्यापासूनच स्वतंत्र विचारांची आहे.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">कधी कधी बरं असतं समोरचा अशा विचारांचा असला की!</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">अचानक आलेला तो मिठाईचा वास... किमान तीन आठवड्यांपूर्वीची असावी.</span><span style="color: rgb(51, 51, 0);"> एकदम तोंडाला पाण्याची धार सुटली. पण तो रंग...</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">त्याला मिठाईत खोटा रंग घातलेला मुळीच खपत नाही. खायचा असला तरीही. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">जीभ हिरवी होते त्यानी आणि मग विचारही हिरवटतात. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">सगळ्या जेवणाचा बेरंग...<br />त्यानं मोठ्या खुशीनं तो तिच्याकडे सारला. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तिला त्याच्या सगळ्य़ाच सवयी माहितीच्या. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तिनं चेहर्यावरचे तुसडे भाव न बदलता तो उचलून पोरांसमोर टाकला</span>. <span style="color: rgb(51, 51, 0);">तिघांनी तो चिवडला थोडावेळ. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">एक कुरकुरत बाजूला झालं... तोंड वाकडं करून</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">"बापावर गेलय कार्ट" या अर्थाची तिनं नजर फेकली एक</span>.<br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तो बाजूला जाऊन मुटकुळं करून आपलीच शेपटी हुंगत पडून राहिला</span>.<br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">’चला, निदान ते काटकुळं पोर तरी आपलं असणार,</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">जगवायला हवं.’</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">रंगहीन आयुष्यात तेवढाच एक हिरवा कोपरा...</span><br />****<br /><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">"काय सायब, काय पेशल बेत?" बाबूनं पान बनवता बनवता विचारलं.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">असंच काहीसं पण खूप जास्त ठसठसणारं शब्बोनंही विचारलं होतं घरातनं निघतानाच. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">कितीदा सांगितलं तिला की निकलते वक्त असं टोकायचं नाही म्हणून. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">पान खायच्या आधीच त्यानं मनातल्या मनात बाबूच्या प्रश्नावर एक पिंक टाकली. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">बाबूनं विषय न वाढवता पानाला शेवटची दुमडी घालून रेहमानच्या हातात टेकवलं</span>.<br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">हा बाबू बरा. त्याला कळतं कुठं थांबायचं ते. येवढं जरी शब्बोला कळलं असतं तर...</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">तर चंद्रीची आणि त्याची भेट नसतीच झाली. आहे तेच बरं आहे.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">आज तो त्याचा चकचकीत कुडता घालून आला होता वर जरीवाला जाकीट</span>. <span style="color: rgb(102, 51, 102);">ठरवून आला होता की- आज विचारायचं चंद्रीला.. निकाह करशील? </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">येताना चंद्रीसाठी मस्जीदच्या बाहरची चुनरी घेऊन आला होता.. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">चंद्रीला तो हराभरा रंग खूब पसंत होता.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">"चंद्री तो कोठेवाली..." मी तरी कुठे अल्लाघरचा पाक बंदा आहे!</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);"><br />दारातच जुम्मन वाट आडवून उभा होता.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">त्यालाही गालावर शब्बोसारखा मस्सा होता. त्याला एखादा सिगरेटचा चटका द्यावा असं त्याला परत एकदा वाटून गेलं. </span><span style="color: rgb(102, 51, 102);">गोडघट्ट वासाचा एक भपकारा आला त्याच्या भडक कपड्यातून.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">"पंछी तो गेला उडून मिया..." </span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">?</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">"अच्छी नोकरी मिळाली तिच्या आदमीला. गेली ती.<br />परत नाही यायची."</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">...</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">डोक्यात विचारांची अन तोंडात विड्याची अडचण एकदमच.</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">पचक!</span><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">त्याच्या जखमी स्वप्नांचे शिंतोडे त्याने जिन्याच्या कोपर्यात उडवले.</span><br /><br /><span style="color: rgb(102, 51, 102);">त्या रंग उडल्या भिंतीवर अशा कित्येक स्वप्नांच्या गोवर्या झाल्या होत्या</span><br />****<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तुझं बरंय रे! काही झालं तरी तुला झोपेची वेळ झाली की झोप येते. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">माझं नाही ना तसं. माझा विचार सुरू होतो तोच मुळी झोपेच्या चिंधड्या उडवत. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">प्रश्न जितका गहन तितकी तुझ्या घोरण्याची आवर्तनं उत्तुंग होत जातात.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तू नेहमी म्हणतोस की तू झोपेत विचार करतोस.</span> <span style="color: rgb(51, 51, 0);">पण उठतोस तेव्हा तुला फक्त प्रश्न नीट कळलेला असतो फारतर. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">त्याची उत्तरं तू कायमच माझ्यावर सोडतोस.</span> <span style="color: rgb(51, 51, 0);">संताप संताप होतो माझा. सगळंच कसं रंगहीन, नीरस वाटायला लागतं अशावेळी. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">तुझ्या झोपेला सुरूंग लावण्याची एकच कल्पना येते डोक्यात. हिंस्त्र कल्पना...</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">त्या कल्पनेचीही नखं बोथट होतात कारण तू गालात हासत असतोस झोपेत.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">कमाल आहे तुझी. अशातही तुला स्वप्नं पडतात?</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">मला वाटायचं निदान स्वप्नात तरी आपण सोबत चालतोय एकमेकांच्या. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">असूही... पण स्वप्नांनी डिवचलय झोपेला आताशा.<br /><br /></span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">सकाळ होईल आता, तू उठशील आणि स्वप्नाळू डोळ्यांनी माझ्या तारवटलेल्या </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">डोळ्यात बघत राहशील. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">माझा सारा संताप पिऊन कानाची पाळी लाल होईल तुझी.</span> <span style="color: rgb(51, 51, 0);">सगळेच प्रश्न, सगळेच विचार वाहू लागतील वाट फुटेल तसे. </span><span style="color: rgb(51, 51, 0);">झोप येईल मुरत गेल्यासारखी माझ्या डोळ्यांवर.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">आता घाई करून उठवू नकोस मला. मी खूप थकलेय रे.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">असंच तुझ्या कुशीत शिरून राहू दे.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">नको जागं करूस मला.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">थोपटत राहूदे मला डोळे मिटून</span>-<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 0);">रंगहीन हिरवी स्वप्ने संतापून झोपी जाताना...</span><br />****</span>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-40593710750913130292010-01-26T20:38:00.000-08:002010-01-30T04:18:17.505-08:00The Champa Flower- IV<span style="color: rgb(0, 0, 0);">सुनीताबाई गेल्या... शनिवार होता तो. ना त्यांच्या प्रकृती-अस्वास्थ्याची बातमी पसरत राहिली </span><span style="color: rgb(0, 0, 0);">ना त्या गेल्या त्याचा काही गाजावाजा झाला. समईच्या वातीसारख्या तेवता तेवता शांत झाल्या.</span><span style="color: rgb(0, 0, 0);"> कळलं तेव्हा का कोण जाणे, कोणीतरी अगदी ओळखीतलं </span><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">अचानक</span></span> <span style="color: rgb(0, 0, 0);"> नाहीसं झाल्यासारखी</span> <span>एक</span> <span>पोकळी</span> <span>तयार</span> <span>झाली</span> <span>मनात</span>. <span>राहून</span> <span>राहून</span> <span>त्यांच्या</span> <span>दोन</span> <span>कविता</span> <span>फिरून</span> <span>फिरून</span> <span>ओठांवर</span> <span>येत</span> <span>होत्या</span>. त्यांच्या <span>म्हणजे</span> <span>त्यांनी</span> <span>केलेल्या</span> <span>नव्हे</span> <span>पण</span> <span>त्यांच्या</span> <span>स्वतःच्या</span> <span>मालकीच्या</span> (<span>असे</span> <span>त्यांनीच</span> <span>म्हटले</span> <span>होते</span>)<div class="im"><br />त्या कविता मी पहिल्यांदा ऐकल्या त्या त्यांनी वाचलेल्या. पु.ल. जाऊन वर्ष झालं तेव्हाच्या ’कवितांजली’ या कार्यक्रमात त्यांनी त्या सादर केल्या अगदी ... शेवटच्या दोन. तो काव्यवाचनाचा कार्यक्रम <span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">सुंदर</span></span> आहेच पण त्या दोन कवितांचं सुनीताबाईंनी केलेलं सादरीकरण हे केवळ अविस्मरणीय आहे. दोन्ही कविता पद्माबाईंच्या आहेत. पण त्या आपल्या कशा झाल्या याचा खुमासदार किस्सा सांगून <span>पुढे</span> <span>त्या</span> <span>कविता</span> <span>सुनीताबाईंनी</span> <span>समोर</span> <span>जिवंत</span> <span>उभ्या</span> <span>केल्या</span> <span>आणि</span> <span>त्या</span> <span>खरंच</span> <span>त्यांच्या</span> <span>झाल्यासारख्या</span> <span>वाटल्या</span>.<br /></div><span style="color: rgb(0, 0, 0);"><div class="im"> कार्यक्रमाचा शेवट केला तो या कवितेने-</div></span><div style="color: rgb(0, 0, 0);" class="im"><br />’<span style="color: rgb(51, 0, 0);">आताशा</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">मी</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">नसतेच</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">इथे</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">..</span><br /><span style="color: rgb(51, 0, 0);">जरी</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">माझी</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">इथे</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">ये</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">जा</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">असली</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">तरी</span><br /><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आताशा</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">मी</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">नसतेच</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">इथे</span>’<br /></div><span style="color: rgb(0, 0, 0);"><br />मला तोपर्यंत माहीत नव्हतं की कविता वाचतानाही रागदारीसारख्या मोक्याच्या जागा घेता येतात आणि ऐकणार्याच्या तोंडून आपसूक दाद बाहेर पडते. काही जागा कवीने घेतलेल्या असतात : कविता वाचताना त्या अधिक खुलवून दाखवाव्या लागतात </span><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct"><span></span></span></span>आणि <span style="color: rgb(0, 0, 0);">काही जागा कविता वाचणारा स्वतः निर्माण करत असतो.</span> <span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct"><span></span></span></span><span>त्यातून</span> <span>किती</span> <span>तरी</span> <span>नवे</span> <span>अर्थ</span> <span>तो</span> <span>आपल्यापर्यंत</span> <span>पोहोचवत</span> <span>असतो</span> <span>या</span> <span>कवितेत</span> <span>किती</span> <span>तरी</span> <span>जागा</span> <span>अशा</span> <span>होत्या</span> <span>की</span> <span>अंगावर</span> <span>सरसरून</span> <span>काटा</span> <span>यावा</span>..<span style="color: rgb(0, 0, 0);"> <span></span></span><div style="color: rgb(0, 0, 0);" class="im"><br />’<span style="color: rgb(51, 0, 0);">सोबत</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">ना</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">? </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">की</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आपल्या</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">त्या</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">यांची</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">...</span><br /><span style="color: rgb(51, 0, 0);">नावही</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">त्यांना</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">पण</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">मला</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">ना</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आता</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">काही</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आठवतच</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">नाही</span>’<br />किंवा<br />’<span style="color: rgb(51, 0, 0);">ते</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">काठाकाठाने</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">जे</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">निर्माल्य</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">वाहताय</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">ना</span><br /><span style="color: rgb(51, 0, 0);">त्यात</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">ताज्या</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">ताज्या</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">स्वप्ना</span>त</span>’<br />किंवा<br />’<span style="color: rgb(51, 0, 0);">वस्त्रं</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">कधीचीच</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">गेलीयेत</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">कदंबावर</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">अंतरपाट</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">व्हायला</span><br /><span style="color: rgb(51, 0, 0);">मी</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">झालीय</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">एक</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">गाणं</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">निळ्या</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">नदीत</span><span style="color: rgb(51, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(51, 0, 0);">वाहणारं</span>’<br /><br />ते निळं गाणं थांबलं आता.. ही शांतता हुरहूर लावणारी आहे.<br />*****<br /><br /></div><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">चाफ्याच्या</span></span> <span></span><span style="color: rgb(0, 0, 0);">झाडाचं हे सत्र जसं सुरू केलं तेव्हापासून राहून राहून त्या दोनपैकी एका कवितेची आठवण येते आहे. ही कविता पद्मा गोळ्यांची आहे आणि सुनीताबाईंनी आधीच आपला हक्क त्यावर नोंदवला आहे. तरीही या साहित्याचे </span><span>जे</span> <span>कोण</span> <span>प्रकाशक</span> <span>असतील</span> <span>त्यांची</span> <span>माफी</span> <span>मागून</span> <span>ही</span> <span>कविता</span> <span>इथे</span> <span>नोंदतो</span> <span>आहे</span>.<span style="color: rgb(0, 0, 0);"> या</span><span style="color: rgb(0, 0, 0);"> कवितेखेरीज चाफ्याचा हा दरवळ अधुरा आहे... बाईंनी भरून ठेवलेली ही फुलांची ओंजळ....</span><br /><div style="color: rgb(0, 0, 0);" class="im"> <span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">यातील</span></span><br /><span style="color: rgb(51, 0, 0);">काहीतरी चुकतंय कुठेतरी दुखतंय</span><br /> <span style="color: rgb(51, 0, 0);">तुलाही कळतंय, कळतंय ना...</span><br /></div><span style="color: rgb(0, 0, 0);">इथे सुनीताबाईंनी घेतलेली ’कळतंय ना’ वरची तिहाई... वेदनेत रुतत जाणारी.</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);">आह!</span><div style="color: rgb(0, 0, 0);" class="im"><br /><span style="font-weight: bold; color: rgb(0, 0, 0);"><span title="Click to correct">चाफ्याच्या</span> <span title="Click to correct">झाडा</span></span><br /><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">चाफ्याच्या</span></span> झाडा चाफ्याच्या झाडा,<br />का बरं आलास आज स्वप्नात?<br />तेव्हाच तर आपलं नव्हतं का ठरलं<br />दु:ख उरलं नाही आता मनात<br /><br />फुलांचा पांढरा पानांचा हिरवा<br />रंग तुझा रमतो माझ्या मनात<br />केसात राखडी आणि पायात फुगडी<br />मी वेडीभाबडी तुझ्या मनात<br /><br />चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा,<br />नको ना रे पाणी डोळ्यात आणू<br /></div><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">ओळखीच्या तालात ओळखीच्या सुरात</span><div style="color: rgb(0, 0, 0);" class="im">हादग्याची गाणी नको म्हणू<br /><br /></div><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">तुझ्याच आळ्यात एक पाय तळ्यात</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">एक पाय मळ्यात खेळलोय ना</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">जसं काही घोड्यावर तुझ्याच फांद्यांवर</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">बसून आभाळात हिंडलोय ना</span><br /><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);">चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा,</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">मनात पानात खुपतंय ना</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">काहीतरी चुकतंय कुठेतरी दुखतंय</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">तुलाही कळतंय, कळतंय ना</span><br /><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);">चाफ्याच्या झाडा चाफ्याच्या झाडा,</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">हसून जगायचं ठरलंय ना</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">कुठं नाही बोलायचं मनातच ठेवायचं</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);" title="Click to correct">ओंजळ फुलांनी भरलीय ना</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);"> </span><div style="color: rgb(0, 0, 0);"> - पद्मा गोळे</div>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-62047412924719323442010-01-17T20:56:00.000-08:002010-01-25T05:54:17.524-08:00The Champa Flower- III<span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"> किनै </span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">मनोर्यांच्या जंगलात रहाते.. उंच</span>.<br /> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">सगळंच काही निराळं आहे इथे. पण-</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">आई, कधी घरची आठवण आली ना</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">की या तेलकट धुरालाही सोनचाफ्याचा वास येतो</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">छान बहरला असेल नाही तो आता</span>?<div class="im"><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">दिनूला सांग ते बयोचं घरटं मोडू नकोस</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">आताशा जाग आली असेल त्यात</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">त्या चिवचिवाटानं तुझा रितेपणा भरून निघेल थोडा</span>.<br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">पाण्याचा जागता आसरा नसला तरी</span><br /> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">घरबसल्या भेटीला येतं नियमित</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> दुरून आणावं नाही लागत</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">समुद्र आहे म्हणे इथे</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">पण शांतपणे पाय पसरायला किनारा नाही बघ</span>.<br /></div><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">मिन्टामिन्टाला आगगाडी धावते आणि</span><div class="im"><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">सगळे तिच्या मागे धावत असतात</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घाई आणि गर्दी मुक्कामालाच असते</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">मी खूप सुखात आहे.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">घरात एक अंगण सोडलं तर कशाला कमी नाही बघ</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आई, तुला माहीतेय!</span><br /></div><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">माझ्या</span></span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> खोलीचं एक </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">दार</span></span><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"> किनै आभाळात उघडतं</span><div class="im"><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">घराची छोटीशी फांदी हात बाहेर काढून</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">आकाशाच्या</span></span><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"> तळहातावर पसरते</span><br /> </div><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">तिथेच मी चार रोपट्यांत माझं अंगण साठवलंय</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">रात्री दिवे खूप छान दिसतात तिथून</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">माझं आता काही नाही गं तिकडे</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">दान एकानं दिलं दुसर्यानं घेतलं</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण वेडं आठवणींचं पाखरू येतं अजून </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct"><span title="Click to correct">तिकडे</span></span><br /> <span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">दारात वाकलेल्या फांदीवर- घटकाभर</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">म्हणून म्हणते गं आप्पांना म्हणाव</span>ं<br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">हौद बांधा की हवा तिथं</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">पण</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);" title="Click to correct">तो सोनचाफा तोडायचं तेवढं राहूद्यात</span>...prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-20855338808798446452010-01-17T00:25:00.000-08:002010-01-17T13:12:34.038-08:00The Champa Flower- IIपरवा पूजा करून चाफ्याकडे निघालेल्या<br />दिनूला केवढ्यांदा ओरडलीस,<br />"तुळशीत वाहव ते पाणी, चाफ्याला घालू नकोस!"<br /><br />तुझी चाफेकळी आता बहराला आलीय.<br />आई, म्हणून का गं पाखरं घराकडे यायच्यावेळी<br />तुझ्या डोळ्यात अशी सांज उतरून येते?<br />तुळशीपुढे दिवा लावताना<br />रामरक्षेचा तुझा कुटुंबवत्सल सूर कातर होतो आताशा<br />विचारांना पाय फुटतात आणि त्याच त्याच वळणाशी<br />परत परत ठेचकाळतात.<br /><br />तुझ्या चाफ्यावर वसंत उतरला यावेळी<br />सोनपाकळ्या आभाळभर झाल्या<br />तशी तू अस्वस्थ झालीस<br />पावसाआधीच वैशाखात तू कधी नव्हे ते<br />परसाला कुंपण घालवलंस.<br /><br />भर पावसात स्वतःचं म्हणून तांब्याभर पाणी घालणार्या<br />तुझी छाती भरून येते अभिमानाने<br />जेव्हा नवी पालवी फुटते दरवेळी -<br />पण अवेळी आलेल्या मुक्तछंद वार्यावर<br />पानं झुलू लागतात, फुलं खुलू लागतात तशी<br />तुझी सारी काळजी एकवटून टपकतो एखादा थेंब!<br /><br />तुझ्या गालावरून ओघळलेला तो थेंब<br />जन्मभरासाठी जाणिवेचं गोंदण झालाय गं<br />अंगणात ही मुळं खोलवर गेलीयेत<br />काही झालं तरी<br />आई,<br />तुझ्या चाफ्याचं निर्माल्य नाही होऊ देणार <span>मी<br /><br />****<br /><br /></span>The Champa Flower- I या रवींद्रनाथांच्या <span>कवितेच्या</span> <span>स्वैर</span> <span>अनुवादात</span> <span>आलेलं</span> <span>नातं</span>- <span>आई</span> <span>आणि</span> <span>मुलीचं</span>.<br />त्या कवितेतून जन्माला आलेली ही कविता. <span>जसं</span> <span>वय</span> <span>वाढतं</span> <span>तसं</span> <span>प्रत्येक</span> <span>नात्यातील</span> <span>रंग</span> <span>बदलत</span> <span>जातात</span>. <span>आधीच्या</span> <span>निरागस</span> <span>नात्याला</span> <span>सामजस्याचा</span> <span>आलेला</span> <span>हा</span> <span>निराळा</span> <span>रंग</span>. यात रवींद्रनाथांच्या अनुकरणाचा प्रयत्न नाही. कारण या कवितेची धाटणीही वेगळी आहे आणि माझी तशी योग्यताही नाही.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-63191436312952177952009-09-25T10:51:00.000-07:002009-09-27T09:06:12.969-07:00The Champa Flower- Iसमज मी सोनचाफ्याची कळी झाले<br />गंमत म्हणून,<br />आणि उमलून आले झाडावर उंच, त्या फांदीवर<br />लहानशा पानांसोबत हासत खेळत, वार्यावरती झोके घेत;<br />तर सांग ना आई, तू ओळखशील मला?<br /><br />तू इकडे तिकडे शोधत हाक मारशील,<br />’अगं चिऊ, कुठे गेलीस?’<br />आणि मी हासेन माझ्याशीच-<br />मनातल्या मनात, गालातल्या गालात<br /><br />मी हलकेच माझ्या पाकळ्या उमलून<br />बघत राहीन तुला रांगोळी घालताना<span></span><br /><br />आंघोळीनंतर ओले केस खांद्यावर तसेच घेऊन<br />तू चाफ्याच्या सावलीतून चालत तुळशी वृंदावनाशी पोचशील<br />चाफ्याचा ओळखीचा दरवळ तुझ्या गालाला चाटून जाईल<br />पण तुला माहीत नसेल की ती मीच आहे<br /><br />दुपारी जेवणानंतर<br />तू खिडकीशी बसशील रामायण वाचायला<br />झाडाची जाळीदार सावली तुझ्या केसांमधून निसटून मांडीवर विसावेल<br />तेव्हा माझी इवलीशी सावली हात पुढे करून<br />तू वाचत असलेल्या पानावर मधे मधे करत राहील<br />तुला कळेल का तेव्हा की ही तुझ्याच फुलाची खोडी आहे!<br /><br />आणि मग दिवेलागणीला<br />जेव्हा हातात कंदील घेऊन तू गोठ्याकडे जाशील<br />मी परत तुझं कोकरू होऊन खाली उडी मारेन<br />आणि घरात लपून बसेन<br />तू आत आल्या आल्या तुझ्याकडे गोष्टीचा हट्ट धरेन<br />"अगं लाडोबा, कुठे होतीस दिवसभर?" तू विचारशील<br />"आमची किनै गंमते" तू कित्ती विचारलंस तरी नाहीच सांगायचे मी ....<br /><br />****<br />हा रवींद्रनाथांच्या एका कवितेचा स्वैर अनुवाद. स्वैर अशासाठी की त्यात मला वाटले तिथे काही बदल केले आहेत कवितेचं शीर्षक कायम ठेवलं आहे. ही कविता अनुवादीत करून झाली आणि त्यातून अजून काही कवितांना पालवी फुटली. पण एकाच ठिकाणी त्या लिहीण्याचा मोह टाळतो आहे. कारण एक धाग्यात गुंफलेल्या असल्या तरी त्यांना स्वतंत्र अस्तित्व आहे.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com8tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-286938258976183812009-09-14T11:16:00.000-07:002009-09-14T20:18:10.311-07:00रेघांमागूनकेस पिंजारलेले ते दोघं चौघं <span style="color: rgb(153, 153, 153);">(माड)</span><br />घाईनं आंघोळी उरकून घेतात<br />कुंपणाशी राखणीला बसलेली म्हातारी <span style="color: rgb(153, 153, 153);">(</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);">भिंत</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);">)</span><br />हिरवं लुसलुशीत इरलं अंगभर ओढून घेते.<br />फाटकाशी पाठीत कुबड काढून ओणावलेला तो <span style="color: rgb(153, 153, 153);">(</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);">प्राजक्त</span><span style="color: rgb(153, 153, 153);">)</span><br />उभ्याउभ्याच आळस दिल्यासारखा करतो<br />ओल्या रस्त्याच्या कडेला फतकल मारून बसलेली फुलवाली <span style="color: rgb(153, 153, 153);">(कोरांटी)</span><br />आपली मळकट छत्री झटकते<br />...<br />पागोळ्य़ांतून मारलेल्या उभ्या रेघांमागून हे सगळं बघत<br />मी दारात उभा असतो<br />आणि<br />माझं मन एखाद्या वांड मुलासारखं<br />प्रत्येक थेंबात उड्या मारून पाणी उडवत राहतं<br />...<br />जेव्हा श्रावण माझ्या घरी पाहुणा म्हणून येतो.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-10174172214850078912009-09-06T00:13:00.000-07:002009-09-11T02:39:03.669-07:00थेंब एक...सखी,<br />आज सक्काळपासून पाऊस वस्तीला आलाय. आठवतं ना तो यावा म्हणून काही दिवसांपूर्वीच तर जोगवा घातला होता बयोनं. पण आता त्याचं येणं तस रोजचंच नसलं तरी नित्याचं झालंय. म्हणून काय सगळंच कौतुक संपावं? नाकं मुरडत जिथे तिथे काळ्या छत्र्यांचा निषेध! आपल्या दोघांची छत्री विसरायची सवय एकसारखीच. आता ’यामध्ये ढवळ्या कोण आणि पवळ्या कोण?’ हे सांगणे कठीणच. तस आपलं काहीच सरळ सोप्पं नसतं.<br /><div class="im">बरं ते जाऊदे.<br /><br />हं तर काय सांगत होतो? आठवलं!<br />तो पण अस्सा आहे ना की पसरून राहिलाय दिठीभरून, सुस्तावल्यासारखा. आपल्या विहिरीपासचा तो ’अवलीया’ आठवतोय? अगदी त्याच्यासारखाच निरीच्छ. ए पण मला अजूनही वाटतं की त्या नावात त्याचा तो हिरवटपणा येत नाही. त्याचं नाव ’गजारू’च असायला हवं होतं. पण आपल्या वादात कायम तूच जिंकतेस आणि तो तसाही निरीच्छच. अवलीया काय आणि गजारू काय? त्याला काहीच फरक पडणार नाहीये. तू गेल्यापासून तो अजूनच निरीच्छ वाटू लागलाय. त्याच्या एका बाजूच्या पारंब्या सुकून गेल्यात. यावेळी वसंतही अगदी कसनुसाच उतरला होता त्याच्यावर.एक शामा घरटं करू गेली होती त्याच्या आसर्याला पण अर्धवटच सोडलंन्. त्यानीच हिडीसफिडीस केलं असणार. बरं बरं, तुला त्याचा भारी पुळका!<br />नसेल केला तुसडेपणा पण जराशी आपुलकी तरी दाखवायची होती.<br /><br /></div>ते असो. तर मी काय बोलत होतो?<br />... हे सगळं तुझ्यामुळे झालंय. आजकाल मी सलग एका विषयावर बोलूच शकत नाही.<span>तू</span> <span>नसलीस</span> <span>तरी</span> <span>मीच</span> <span>फाटे</span> <span>फोडत</span> <span>राहतो</span> <span>माझ्याच</span> <span>विचारांना</span>. <span>तू</span> <span>जाताना</span> <span>सगळे</span> <span>प्रश्न</span> <span>इथेच</span> <span>सोडून</span> <span>गेलीस</span> <span>जणू</span> <span>माझ्या</span> <span>आजूबाजूला</span>.<br /><div class="im"><br />हं, पाऊस!<br />आमचं पूर्वीचं नातं खूप धसमुसळं होतं. तोही धबधबत राहायचा आणि मीही हुंदडत रहायचो. शीरूची सोबत होती. तो फक्त काही दिवसांचा होता तेव्हापासूनचा आमचा पावसाशी लळा. बांधावरनं चौखूर उधळायचो. माईचा जीव वरखाली व्हायचा. ती माजघरातल्या माजघरात आतबाहेर करत रहायची आणि त्याच वेगानं विठोबा तिच्या पायात पायात घोटाळत रहायचा. मग पावसाचा फारच जोर वाढला तर विठोबाला पेकाटात एक लाथ बसायची आणि मग ती भाऊला पिटाळायची आमच्या शोधार्थ. तो इरलं घेऊन आम्हाला शोधत यायचा. आम्ही मस्त आमच्यातच. तो बरोबर येऊन माझा कान आणि शीरूचं शेपूट पिरगाळायचा. मला फार वाटायचं आपल्यालाही शेपूट असायला हवी होती म्हणजे जरा कमी दुखलं असतं. म्हणजे तसा माझा अंदाज होता. कारण मी बेंबीच्या देठापासून बोंब मारायचो पण शीरू मात्र निमूट असायचा. अशी आमची वरात भर पावसात घराकडे परतायची. मग तोही गडगडाटी हसायचा आणि त्याचा जोर आवरता घ्यायचा. घरात आल्या आल्या शीरू मालीच्या पोटाखाली शिरायचा. तीही रवंथ थांबवून त्याला चाटायला लागायची.<br />माई माझं डोकं पुसताना म्हणायची," भाऊ, यालाही बांध रे दावणीला."<br /></div>चुलीपाशी बसून गरम सुंठ घातलेलं दूध प्यायला लागायचं. माराची भरपाई म्हणून मग विठोबालाही इवलसं जास्तच मिळायचं.तो मिशीवरचा राग पुसत माझ्या मांडीशी येऊन बसायचा. मी त्याच्या शेपटीच्या गोंड्याकडे कौतुकाने बघत दूध संपवायचो. बाहेर दमलाभागला पाऊस ठिबकत रहायचा.<br /><div class="im"><br /></div><span title="Click to correct">शीरू</span> <span title="Click to correct">माझ्या</span> <span title="Click to correct">आधीच</span> <span title="Click to correct">मोठा</span> <span title="Click to correct">झाला</span>. <span title="Click to correct">औताला</span> <span title="Click to correct">जुंपला</span> <span title="Click to correct">गेला</span>. <span title="Click to correct">त्याला</span> <span title="Click to correct">मग</span> <span title="Click to correct">पावसाचं</span> <span title="Click to correct">तितकंसं</span> <span title="Click to correct">राहिलं</span> <span title="Click to correct">नाही</span>. <span>माझ्या</span> <span>गटातला</span> <span title="Click to correct">एक</span> <span title="Click to correct">गडी</span> <span title="Click to correct">फितूर</span> <span title="Click to correct">झाला</span>. <span title="Click to correct">पाऊस</span> <span title="Click to correct">जरा</span> <span title="Click to correct">कमीच</span> <span title="Click to correct">पडला</span> <span title="Click to correct">त्या</span> <span title="Click to correct">वर्षी</span>.<br /><div class="im"><br />त्यानंतरचा, माझा आणि पावसाचा आवडता प्रसंग म्हणजे आम्हांला दोघांनाही तू पहिल्यांदाच भेटलीस तेव्हाचा.<br />शाळेच्या शेवटच्या वर्षाला होतो मी. शाळेतनं घरी येत होतो. ’पावसाचा जोर ओसरेपर्यंत आम्ही येत नाही’ म्हणून बाकी दोस्त मागे राहिलेले. मी मात्र पावसाच्याच सोबतीनं वारं कानात गेल्यागत धावत निघालो. चावडीपासची चढण चढून आलो आणि घराकडे वळलो तर समोर चिखलात एक गाडी रूतलेली.गाडीवान आणि एक टक्कल पडलेले गृहस्थ ती ढकलण्याचा प्रयत्न करून राहिलेले. गाडीचा बैलही तसा बेताचाच होता. त्या तिघांच्याही ताकदीच्या पलीकडे ती गाडी अडकलेली होती.मला बघून त्यांच्या जिवात जीव आला. "ए पोरा, जरा हात लाव रं" असं तो गाडीवान ओरडला तसे ते कोटटोपीवाले गृहस्थ म्हणाले," अरे लहान आहे तो. बाळ, आमची गाडी अडकली आहे. जरा कोणा मोठ्याला बोलावशील तर बरं होईल बाबा." मी म्हणलं," आत्ता बोलावतो बघा." मी निघणार इतक्यात गाडीची ताडपत्री सारून एका पोरीनं उडी मारली खाली.<br />"मी पण येणार तुझ्य़ाबरोबर"<br />"मग चल की"<br />आणि मग गाडीतून येणार्या हाकांकडे सपशेल कानाडोळा करून आम्ही धूम ठोकली. चार पावलं गेलो असू अन् ती रप्पकन चिखलात पडली. अगदी दंडवत घातला. मला वाटलं की च्यामायला आता ही भोकाड पसरणार. पण तू उभी राहिलीस आणि तुझ्या चिखलमाखल्या चेहर्यावर विश्वविजयाचा आनंद होता.<br />"चल की रे"<br />"पण तो चिखल"<br />"तो काय जाईल पावसाने वाहून"<br />तेव्हाच कळलं की आपली गट्टी जमणार. आणि मग दोन वांड चिंबभिजली पोरं सुसाट धावत सुटली फुलारलेल्या हादग्याच्या ताटव्यातून. पावसानंही वेग वाढवला. त्याला जणू सगळा चिखल धुवून काढायचा होता तुझ्या अबोली परकरावरचा. पावसापाण्याच्या खेळातला एक गडी वाढला.<br /><br />नंतरचे काही पावसाळे कसे अगदी भुर्र्कन उडून गेले. मैत्र जुळत गेलं. अचानक पावसाने रंग बदलला. अचानक नसेलही कदाचित. पण अधिकच गहिरा होत गेला तुझ्या माझ्यासाठी. अनेक संदर्भ बदलत गेले.<br /><br />पण तो असा कधी वागला नाही. याआधीचा पाऊस कधीच असा निरीच्छ नव्हता. असा उगचच कुढतखाऊ नव्हता आपला पाऊस. तू जाताना मी खूप लपवलं त्याला. नाही वाहू दिलं डोळ्यातून. तू तर सर्दीचा बहाणा करून सारखी डोळ्याला रूमाल लावत होतीस. तू जाताना आठवणीचा म्हणून एक थेंब घेऊन गेलीस. माझ्या सोबतीला उरला पाऊस इथेच ठेवलास. पण काहीतरी बिनसलंय गं त्याचं.एक थेंब हारवलाय त्याचा.<br /><br /></div>****<br /><br />श्रावणाची हवा पावसाळी कुंद<br />आपल्यात धुंद थेंब एक<br /><br />अत्तराची कुपी केवड्याचा गंध<br />दरवळ मंद थेंब एक<br /><br />आठवांचा वसा पापणीत बंद<br />थोडा मुक्तछंद थेंब एक<br /><br />चातकाला जडो पावसाचा छंद<br />उरो आत्मानंद थेंब एक<br /><br />सरींवर सरी कोसळले नभ<br />कुठे शोधू सांग थेंब एक?<br /><br />थेंबासाठी एका केला आटापिटा<br />गालावर तुझ्या सापडला...prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com12tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-71660663765661225622009-07-23T06:09:00.000-07:002009-07-23T10:41:02.029-07:00वेदनेची अर्धुके..का? असं का व्हावं?<br />मी अस्तित्वाच्या जाणिवेला संवेदनेचा स्पर्श करतो आणि वेदनेची जी वर्तुळे उठतात ती कुठेतरी तुझ्या काठावर पोचतील आणि तिथून उमटणारी प्रतिक्रियेची वर्तुळे एकमेकांत गुंफत परत माझ्यापर्यंत उचंबळून येतील असं मला उगचच वाटत असतं. पण तसं काहीच होत नाही. ती वेदना तुझ्यापर्यंत पोचतच नाही का तुझ्या संशयाच्या भोवर्यात ती केविलवाणी होत नाहीशी होते कदाचित. मी मधूनच नारायण सुर्व्यांप्रमाणे लेखणीचे बंड उभारून "<i>सारस्वतांनो थोडासा गुन्हा करणार आहे</i>" च्या थाटात काहीतरी लिहून जातो आणि तुला वाटतं की मी मोझेसचा बुरखा घालून उपदेशाचे दहा खिळे तुझ्य़ा स्वातंत्र्याचा सीमेवर ठोकणार आहे. पण त्या सर्व लिखाणात मी आणि तू असा दुजाभाव राखलेला नसतो. मी काही सांगतोय आणि म्हणून तू ते ऐक अशी अपेक्षाही नसते तिथे. मी फार शहाणा आणि तूच नाठाळ असा भाव त्यामागे नसतो. तो सगळा माझा माझ्याशी चाललेला प्रतिवाद असतो. तरीही मला तो तुझ्यापर्यंत पोचवायचा असतो जसाच्या तसा. कारण तो चालू असताना तुझ्या तिथे असण्याची मला मुळीच लाज वाटत नाही. तुझ्या सहभागाची अपेक्षा असतेही कधीकधी पण हट्ट मुळीच नसतो. तुझी नुसती मूकपणे दिलेली साक्षही पुरेशी असते. कारण माझे विचार माझ्या भावनांना फितूर होऊन मी माझ्याकडून फसवला जाण्याची भीती मला भावनाशून्य आणि विचारहीन बनवते कधी कधी, तेव्हा दहा मिनिटं थांबून शिळोप्याच्या गप्पा मारायला कोणी तिथे असलं तरी मला चालणारं असतं.<div class="im"><br />जेव्हा काहीतरी अस्वस्थ करणारं वाचतो, बघतो तेव्हा प्रश्नांचं एक वादळ उठतं जे स्वतःलाच निर्ढावलेला षंढ म्हणून आरोपीच्या पिंजर्यात उभं करतं. त्या रागानेच शब्दांना कधी धार चढते पण त्यात कोणाला दुसर्याला दुखावण्याचा हेतू नसतो आणि तुला तर नाहीच नाही. पण वाटतं कदाचित तुझ्य़ाकडे उत्तरं असतील तर मला परत त्यावर विचार करायची गरज नाही. आणि जर उत्तरं नसतील आणि असे प्रश्न तुझ्याही डोक्यात उठत असतील तर....<br />प्रश्नांना प्रश्न जोडून त्यांचं अर्धुक इतकं विस्तारावं की आकाशाला नेऊन भिडवावं. मग कदाचित उत्तरं जागोजाग उगवतील झाडाझाडातून अगदी जसं की ग्रेस त्या कवितेत उगवतो- <i>झाडांशी निजलो आपण झाडात पुन्हा उगवाया</i>!<br /><span></span><br /></div>जेव्हा आरती प्रभू गाण्यातून ऐकत असतो आपण. <i>आता उशाचा दगड</i> मधे आशाताई असा काही जीवघेणा खर्ज लावते, जो बाळासाहेबांनी अगदी तासून बसवलेला असतो तिथे. आणि तरी गुलजार-पंचमदाचं <i>मेरा कुछ सामान</i> ऐकल्यासारखं फक्त विरहाच्या काठापर्यंतच तुझा प्रवास संपतो तेव्हा मी आक्रंदत असतो ते त्या द्यायचे राहून गेलेल्या नक्षत्राच्या देण्याबद्दल. मी बोलत असतो ते त्या व्यथेबद्दल ज्या का कोण जाणे पोचतच नाहीत तुझ्या पर्यंत. आणि माझ्य़ापाशी उरतात काही कळ्य़ा आणि कोवळी पाने.........<div class="im"><br />माझी व्यथा वेदनेचं रूप घेऊन येते एखाद्या हळव्या क्षणी पण चिंता होऊन डोक्यावर बसत नाही. कारण ’<i>चिंता करतो विश्वाची</i>’ म्हणत कपाटात स्वतःला बंद करून घ्य़ायचं धाडस नाही माझ्यात. ते ओझं सहन होण्य़ाची कुवत नाही आपल्यात अशी भीती असेलही कुठेतरी पण त्याहीपेक्षा तू मला शोधत दार उघडशील की नाही याची शहानिशा नाही करायची मला. पण मग अशावेळी डोळ्यांनी दगा दिलाच आणि एखादा दर्द गझल न होताच टपकला बाहेर तर तुझ्यासाठी त्याचा तमाशा का व्हावा?<br /><br /></div>तुला असं का वाटतं की मला विनोद कळत नाही? आठव बरं तूच - असं कधी झालंय का पूर्वी, की चेष्टा-विनोदापासून विडंबनापर्यंत मी कधी टाळ्या पिटलेल्या नाहीत? नाक रंगवून विदूषकी चाळे करायचीही तयारी असते आमची. हं पण माकड बनून मदार्याच्या टिमकीवर नाचण्याचा उपहास नाही सोसत. आता त्याला काही स्वाभिमान वगैरेचं नाव देऊन उगच मोठं करायचं नाही मला. पण काही सवयी जपतोच ना आपण जिवापाड! त्या सवयी म्हणजे स्वाभिमान नसतो काही पण ते जपणं असतं ना त्यालाच स्वाभिमान म्हणत असतील कदाचित.<br /><br />मला मान्य आहे की हे सगळंच आपल्या कुंपणाबाहेरचं आहे. खिडकीतून हात बाहेर न काढण्याची खबरदारी घेत आपण आपापल्या चौकोनात सुरक्षित आहोत. तू अजाण नाहीस आणि भावनाशून्यही नाहीस. जगरहाटीचं शहाणपणही आहे तुझ्याकडे कदाचित माझ्यापेक्षा खूप जास्त. पण काही अंशी .... नाही नाही पूर्णांशी तटस्थ मात्र आपण दोघेही आहोत. पण आपण फक्त सुपात आहोत. जेव्हा वेळ आपल्यावर येईल तेव्हा आत्ता जात्यात असणारे आणि तेव्हा सुपात असणारेही, "<i>राधासुता तेव्हा कुठे गेला होता तुझा धर्म</i>?" असा रोखठोक सवाल उभा करतील. आणि तेव्हा आपल्याकडे उत्तर नसेल. पण काळजी करू नकोस, तेव्हाही मी तुझीच बाजू घेईन.<br /><br /><span>आता</span> <span>मी</span> <span>हे</span> <span>असं</span> <span>काहीतरी</span> <span>बोलतो</span> <span>कारण</span> <span>तुझ्याशी</span> <span>बोलताना</span> <span>शब्द</span> <span>मोजून</span> <span>मापून</span> <span>बोलण्याचा</span> <span>ताण</span> <span>नसतो</span> <span>मनावर.</span> आणि बोलून दम लागला की असं मध्यात तोडलं तरी चालतं तुला.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-39628054034517877262009-06-13T11:16:00.000-07:002009-06-13T14:19:38.180-07:00रोता सूरज, जलता सूरजकोण ते टिळक, गांधी, नेहरू, आझाद, पटेल, आंबेडकर?<br />आम्हाला स्वातंत्र्य दिलं, आम्हाला लोकशाही दिली<br />"अरेरे साहेब गेला! तो होता तेच भलं होतं" असं आम्ही चारचौघात म्हणू शकतो इतपतच काय ती आमची लोकशाही-<br />आम्ही काय मनात येईल ते बोलू शकतो. आणि काहीही न करता बसू शकतो. आणि का नाही? आम्ही रामायणं लिहीत नाही नुसती तर ती घडवतो महाराजा.<br />बाकी चोर्यामार्यापुरते आम्ही वाल्याचे वारस.<br />वाल्मिकी व्हायची वेळ येते तेव्हा मात्र आम्ही परंपरेशी नाळ तोडून<br />आधुनिक म्हणवायला मोकळे- शेपट्या उडवत. कोणाच्या शेपट्या? थांबा थांबा बोलू नका. लोकांच्या धार्मिक भावना दुखावतील. आजकाल शेपट्यांच्याही वाटण्य़ा झाल्यात. मालकासमोर हालवता झुलवता येत नसतील तर मग नुसत्याच पायात घाला. उरल्याच का तरीही? मग छाटून टाका.<br /><br />आम्ही खुश होतो. का तर मिलीजुली सरकार... जरा एकमेकांचा वचक राहील. एकाची सद्दी नको बुवा. का? तर म्हणे मागचा अनुभव बरा नव्हता. दगडापेक्षा वीट मऊ. आता आम्ही खुश येवढ्यासाठीच की एकसंध सरकार आलं. तुकड्या तुकड्याचं नको. पायात पाय अडकून तोंडघाशी पडणं नको. का? तर म्हणे मागचा अनुभव बरा नव्हता. दगडापेक्षा वीट मऊ.<br />पण कुठला अनुभव कधी बरा होता? सांगा ना?<br />कोण दगड? कोण वीट? सांगा ना?<br />शेवटी आपल्या हाती काय- दगड आणि विटा!<br />कोणीतरी आपल्या डोळ्यात धूळफेक करायची<br />आणि मग आम्ही मोकळे एकमेकांवर दगडफेक करायला<br />तुमचा पक्ष कोणता? तुमचा गट कोणता?<br />तुमचा कोण? राम, नानक, बुद्ध, अल्ला की येशू?<br />का या यादीत नसलेले किंवा असलेले कोणी?<br />आम्ही बुवा शिकलेले.<br />गट नसलेल्यांच्या गटातले, धर्म नसलेल्यांच्या धर्मातले<br />आमचा कशाशीच संबंध नाही. आम्ही तटस्थ.<br />नेरोनी रोममधे माणसं जाळली जिवंत तेव्हा आम्ही तटस्थ होतो<br />डायरचं जालियनवाला झालं तेव्हाही आम्ही तटस्थ होतो<br />आणि अशा कित्येक घटना घडून गेल्या मधे<br />आणि आता कित्येक घडताहेत प्रत्येक दिवशी पण आम्ही तटस्थ<br />काहीच कसं करत नाही म्हणता?<br />आम्ही बोलतो ना- संयमाने, संतापाने, पोटतिडकीने<br />आम्ही लिहीतो ना असं काही तरी- गुळमुळीत, खुसखुशीत आणि जळजळीतही<br />आणि स्वप्न बघतो हे सगळं बदलण्याची<br />कायदा आहे ना हे सगळं बदलायला.....<br /><br />कायदा समाज व्यवस्था बदलू शकत नाही<br />कारण कायद्याला पळवाटा असतात.<br />कायदा फक्त समाजव्यवस्था राखत असतो.<br />त्यामुळे समाज व्यवस्थेमधे जे शिखरावर त्यांच्या हाती कायदा, ते म्हणतील तो कायदा. चाबूक गाडीवाल्याच्या हातात द्या नाहीतर बैलांच्या वळ उठायचे ते उठणारच. कारण ज्याच्या हातात चाबूक तो दिशा ठरवणार. सोय इतकीच की त्यातल्या त्यात आलटून पालटून मार खा आणि दिशा बदलत दिशाहीन वाटचाल करत रहा. त्यातच आम्हाला लोकशाहीचे सार्थक झाल्याचे समाधान<br />***<br /><br />सूरजको भी रोते हुए यहाँ हमनें देखा है ।<br />पहली किरण की मौत होते यहा हमनें देखा है ।।<br />चांदनीसे झुलस गयी रात कितनी काली है ।<br />चंदा के माथेपर किसने लिखी हुई एक गाली है ॥१<br /> आधा खाया आधा छोडा बरगद अकेला खडा है ।<br />भूखा प्यासा काला बादल पत्थर होके पडा है ।।<br />मधुशालाके बाहर सुस्ताया काला जहरीला सपना है ।<br />जिसने अपना खून पिया वह समय भी तो अपना है ।।२<br />लंगडी, अंधी, काली बिल्ली रास्ता रोके खडी है ।<br /> मंदिरसे निकली बूढी चुडैल दीवारोंपर चढी है ।।<br />रोशनीमे टंगी परछाई सायेसे भी डरती है ।<br />नसीब बुननेवाली मकडी जाल में फसकर मरती है ।।३<br />भीष्म-द्रोण की मुंडी काटे दुर्योधन सब झूम रहे हैं ।<br />दधीचि की हड्डी लेकर पागल कुत्ते घूम रहे हैं ।।<br /> कुरुक्षेत्रका वस्त्र माँगकर सूतपुत्र पछताया है ।<br />पांचजन्यकी राह देखकर रण में अर्जुन सोया है ।।४<br /><br />पलकें जलकर राख हो गयी<br />पडा हुआ था लकडी बनकर ।।<br />आएगा आएगा गिरिधर<br />नवजीवन की वर्षा लेकर ।।५<br /><br />क्षितीज किनारे आँखे डाले कितने ही युग बैठा था ।<br /> बैठा था; बैठा ही रहा, बैठा ही रहा, बैठा ही रहा, बैठा ही रहा, बैठा ही रहा.........<br /><br />.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-10247106040096575082009-06-06T05:07:00.000-07:002009-06-11T00:01:19.398-07:00आवर रे सावर रे.....स्निग्ध संधिप्रकाशाच्या आडोशाला लपली होती अभिसारिका रजनी!<br />वासरांच्या पापण्या मिटू लागल्या तशी ती रात्र मेघांचं अवगुंठन दातांत धरून हलक्या पावलाने पुढे आली. तूही तशीच आलीस सभागारात, शरावतीच्या तरंगांच्या जीवघेण्या संथ लयीत.<br />इंदीवर कमळासारख्या निळ्या रंगाचं लज्जावस्त्र ओढून. आज म्हणे त्या सुप्रसिद्ध पखवाजियाचा सारा अभिमान आपल्या नृत्यकौशल्यानं उतरवून टाकण्याचा पण केला होतास तू.<br />’माझ्या वादनाच्या गतीच्या तोलाची नर्तिका अजून जन्मली नाही’<br />हे त्याचे बोल ऐकलेस तेव्हा <span>खदिरांगार</span> <span>उतरला</span> <span>होता</span> <span>म्हणे</span> <span>तुझ्या</span> <span>डोळ्यांत</span>.<br />स्वीकारलंस ते आवृत्त आव्हान!<br />आतल्या अग्निशिखेचा तो दाह शमवायला का गं अशी शीतल निळाई लेवून आली होतीस? सभेला वंदन करण्यासाठी एका लयदार झोक्यात तू ते अंशुक दूर केलंस आणि तुझ्या डोळ्यांतल्या किरणप्रभेनं दीपून गेलो मी.<br /><br />पण पखवाजावर स्थिरावलेल्या हातांचा स्वामी शांत होता.<br />एक अभिनिवेशी हास्य त्याच्या चेहर्यावर विसावलं होतं.<br />कत् धि ट धि ट, धा - ,ग ती ट, ती ट ता -<br />गम्भीर बोल उमटले त्याच्या मुखातून.<br /><br />तू हातांचा नागबंध कानाशी नेऊन अतिशय लक्षपूर्वक ऐकत होतीस भुवया उंचावून.<br />धमार!<br />क्षणैक लवलेली तुझी मान आणि लगोलग सुरू झालेला तो पदन्यास.<br />एकेका तुकड्यासरशी त्याच्या हातांची गती वाढत होती आणि तुझे पाय सहजपणे त्या गतीवर विहरत होते.<br />तू कथा सुरू केलीस...<br />एकपट.<i style="color: rgb(102, 0, 0);"><br /></i><span style="color: rgb(102, 0, 0);font-size:100%;" ><span>तो</span> <span>भांडून</span> <span>तंटून</span> <span>निघून</span> <span>गेला</span> <span>आहे</span>..<span>ती</span> <span>सुन्न</span></span><span style="font-size:100%;"><span style="color: rgb(102, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">विमनस्क</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">बसून</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">आहे</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">तरुतळी</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">.</span><br /><span>दुप्पट</span>.<br /><span style="color: rgb(102, 0, 0);">थरथर</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">दाह</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">.. </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ती</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">उठते</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">त्यांचं</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">गूज</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ठाऊक</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">असलेल्या</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">वेलीवेलीला</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">पानापानांना</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">विचारू</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">लागते</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">असा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">कसा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">निघून</span> <span style="color: rgb(102, 0, 0);">गेला</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">तो</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">मला</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">एकटीला</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">टाकून</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">?</span></span><br />चौपट..<i><br /></i><span style="color: rgb(102, 0, 0);">वर्तुळाकार</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">घुमणं</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">तिचं</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">काय</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">करू</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">? </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">कुठे</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">शोधू</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">?..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ये</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ना</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">सख्या</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ये</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ना</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">सजणा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">जिवीच्या</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">जिवलगा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">.. </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">माझ्या</span> <span style="color: rgb(102, 0, 0);">अमृतमय</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">प्राणा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">, </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ये</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">ना</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">!</span><br />पखवाजियाच्या हातांमध्ये दाहक कली शिरला. त्या शांत मुद्रेवरचं हास्य कधीच विरलं. भरून आले त्याचे डोळे. देवचार अंगात शिरल्याप्रमाणे तांडव सुरू झालं पखवाजाच्या गालांवर.<br />तुझ्या कपाळी स्वेदबिंदू डबडबलेले. पण तरीही नाचतच होतीस तू धूम्रवेलीसारखी वेगात..वेगात..अजून वेगात! <i><br /></i><span style="color: rgb(102, 0, 0);">पण</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">नाही</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">साहवत</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">आता</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">तिचा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">चेहरा</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">बोलत</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">होता</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">नको</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">अंत</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">पाहू</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">..</span><br /><span style="color: rgb(102, 0, 0);">डोळे</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">मिटण्यापूर्वी</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">एकवार</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">दर्शन</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">दे</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">.. </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">केवळ</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">एकवार</span><span style="color: rgb(102, 0, 0);">!</span><br />धूम्रवेल थरथरली..तू आता कोसळणार!<br />पण समेवर त्या एका क्षणात तुझी त्याच्याशी दृष्टभेट झाली...<br />तुझ्या डोळ्यांची आभा आणि त्याच्या डोळ्यांचं पाणी<br />एक इन्द्रधनू प्रकट होताना मी पाहिलं!<br />पुनश्च एकपट.<br /><br />आवर रे, सावर रे मन तुझे खुळे<br />स्वप्नांच्या काठावरी आनंदाचे तळे<br /><br />पावसाचे मोती येती गंधवती माती<br />ओलावला वारा सारा थरारती पाती<br />दिशा कशा वेड्यापिशा झालेनासे कळे<br />आवर गं, सावर गं मन माझे खुळे<br />आवर रे, सावर रे मन तुझे खुळे स्वप्नांच्या काठावरी आनंदाचे तळे<br /><br />आकाशीच्या कपाशीच्या वाती राती निळ्या<br />अंधाराच्या गंधाराला प्रकाशाच्या कळ्या<br />पुनवेच्या चांदण्याला पंचमीचे झुले<br />आवर गं, सावर गं मन माझे खुळे<br />आवर रे, सावर रे मन तुझे खुळे स्वप्नांच्या काठावरी आनंदाचे तळे<br /><br />कोकिळेला गळामिठी मारव्याची खूण<br />भ्रमराच्या अधरावर मकरंदी ऋण<br />चंदनाच्या झाडालागी प्राजक्तीची फुले<br />आवर गं, सावर गं मन माझे खुळे<br />आवर रे, सावर रे मन तुझे खुळे स्वप्नांच्या काठावरी आनंदाचे तळे<br /><br />अधीर तरू मदिर झरे मोहरली काया<br />रानी वनी जपे कानी आठवांचा फाया<br />केतकीच्या बनी मनी कस्तुरीचे मळे<br />आवर गं, सावर गं मन माझे खुळे<br />आवर रे, सावर रे मन तुझे खुळे स्वप्नांच्या काठावरी आनंदाचे <span>तळे<br /><br />..<br /></span>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com3tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-84416113676942545762009-05-26T06:57:00.000-07:002009-09-06T00:12:45.743-07:00खुशाल आलो घरटे मोडूनसगळं सोडलंस म्हणतोस? अगदी सगळं?<br />प्रत्येक सूत, प्रत्येक धागा, प्रत्येक नातं, प्रत्येक प्रेम, प्रत्येक द्वेष... सगळं.<br />मग तो आत्ताचा उसासा......<br /><br />सगळ्या जगाला माफ केलंस पण स्वतःला केलंस का मुक्त त्या एका अपराधातून? का म्हणूनच घेऊन आलास ते मातृत्वाचं स्वप्न कोणाच्या नकळत? मला माहीत आहे- हा सृजनाचा ध्यास त्याशिवायचा नाहीच मुळी.<br />नवीन जमीन कसतोयस. नवी सृष्टी स्थापतोयस. नवा कसा वसवतोयस. नव्यानं जगायचं म्हणतोयस- त्या एका अपराधाला कुशीला घेऊन. पेर, पेर ते दुःख प्रत्येक नव्या स्वप्नाच्या मुळाशी. ती तांबडी आई ’नाही’ नाई म्हणायची. सगळं पोटाशी घेईल आणि फक्त आनंद देईल भरभरून. आई अशीच असते रे! ती नाही राग ठेवायची मनात.<br /><br />तू काय ओळखत नव्हतास तुझ्या आईला? पण कर्तव्य मोठं असतं असंच शिकलास तू. तिनंच तर शिकवलं होतं. त्या कर्तव्यापोटी तर घाव घातलास त्या कल्पद्रुमेवर आणि मग नंतरच्या एका वणव्यात सगळं घरटच जळालं. तू सार्या जगावर रागेजलास. जळालेल्या एकेका काटकीसाठी सूड घेत राहीलास परत परत. जळत राहिलास आतल्या आत. जाळत राहिलास पुन्हा पुन्हा. एकवीस वेळा.<br /><br />त्या वणव्याचा सूड तर कधीचाच संपला होता घेऊन पण तरी ती आग काही शमत नव्हती. रागाचा भडका उडतच होता आणि परत एकदा त्याचा स्फोट झाला. इतका जिवापाड जपलेला तो शिवांश, तो काय पोरखेळ आहे की खेळायला घ्यावं अन मोडावं. तू परत एकदा विनाश यज्ञाचे आवर्तन आरंभायला सज्ज झालास.<br /><br />पण तो शाम वर्ण, ते करुणामय डोळे...<br />काय जादू केली त्याने कोण जाणे? सगळा अंगार शमला. धग शीतल झाली. राखेचा जणू चंदन लेप बनला.<br />मागे उरलं फक्त त्या एका घावाचं दुःख! सगळ्या संहाराला पुरून उरलेलं दुःख! ते विनाशानं उद्ध्वस्त होणारं नव्हतं, ते अनुतापानं विरघळणारंही नव्हतं. एकच मार्ग होता- सृजनाचा. आणि तू सगळं सोडून इथे आलास या वैराण भूमीत.<br /><br />हे द्विजरामा, आता थांबू नकोस.<br />हा सह्याद्री तुझ्या पाठीशी आहे आणि अख्खा समुद्र त्याच्या फेसाळत्या लाटांनी तुझ्या स्वागताच्या गर्जना करतो आहे. आता मागे वळून पाहणे नाही. थकायला उसंत नाही. हे आभाळभर दुःख या भूमीला वहायचं आहे. आता मुक्तीचा हाच एक मार्ग!<br /><br />जुनाट काळे कुरतडलेले<br />खुशाल आलो घरटे मोडुन<br />धुरकट दुबळे चिंधीचिरगुट,<br />गडवी- मडकी आलो सोडुन<br /><br />दृष्टीपुढती अभिनव सृष्टी<br />उधळी मोती अथांग सागर<br />इंद्रधनूने महिरपलेले<br />गगन नव्या स्वप्नांचे <span>आगर<br /><br /></span>भिती कशाला काळोखाची<br />मनी जागते नित्य ऊषा<br />खुणवी तारे खुलवी वारे<br />दाखवी रवी नित् नवी दिशा<br /><br />धरेस सीमा क्षितिजाची पण<br />आकाशाला नाही कुंपण<br />तमा कशाची तन मन माझे<br />निळ्या निळाईसाठी अर्पण<br /><br />पोलादाच्या आकांक्षांना<br />एकच सलते शल्य बोचरे<br />पंखावरुनी हात फिरविण्या<br />माझे नाही कुणीच दुसरेprasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-8658213752253338702009-05-08T11:39:00.000-07:002009-09-11T02:30:40.362-07:00चल तर जाऊहे कृष्णसखे,<br />आवर गं आवर तुझे अश्रू. यमुनेला पूर कसा अनावर झालाय बघ. वासरं अगदी कासावीस झालीत. आयांच्या मानेखाली तोंड खुपसून भीती लपवण्याचा प्रयत्न करतायत. हा पूर आवरायला तो नाही गं इथे कुठे. एका करंगळीवर अख्खा दुःखाचा डोंगर लीलया पेलणारा तो नाही येणार आता. बेईमान, आता कसा डोंगरायेवढं दुःख तुझ्या पदराशी बांधून गेलाय. तू तर कधी कुंतीसारखं दुःख मागितलं नव्हतंस! किंबहुना तू तर कधी काही मागितलंच नव्हतंस. मागणारा तो होता, हट्ट करणारा तो होता, झाकून दडवून ठेवलेलं चोरून नेणारा तो होता आणि लाडीगोडीनं बळजोरी करणाराही तोच होता. तू फक्त कायम होकार भरत राहिलीस. अगदी जेव्हा तो जाण्यासाठी निघाला तेव्हासुद्धा तू मुक्यानेच फक्त हो म्हणालीस. तुला खात्री होती की जर तू म्हणाली असतीस," कान्हा, नको रे जाऊस" तर तो गेला नसता. खरंच?<br /><br />तो यशोदेचा पोर त्या वेळूच्या बनातून त्याला घरी पोचवताना काही पावलांत बाल्य ओलांडून तरूण झाला. तो कदंब साक्षी आहे. त्या बासरीनं जणू गारुड केलं होतं आसमंतावर. तो अशोक बहरला फुलांनी तशी मालती अजूनच बिलगली त्याला. यमुनेच्या डोहावर सारंग पक्षाचं एक जोडपं उतरलं होतं ते उगच एकमेकांवर पाणी उडवत होते. किती युगांचं अंतर गेलं मधे कोण जाणे.<br /><br />अजूनही पाण्यावरून येताना, करवंदामागून खडा मारल्यासारखा त्याचा प्रश्न येईल, "चल, येतेस?"<br />पण तुझा निश्चय मात्र पक्का आहे यावेळी.<br />आता काही तू हो म्हणायची नाहीस. खरंच ना?<br />राधे!!<br /><br />चल तर जाऊ-<br />पण, नको जिन्यावर, नको गच्चीवर<br />आम्रतरूंच्या घनरानातील, बकुळफुलांची अस्फुटलेली<br />शय्या कधीची झुरते आहे<br />मुरलीची धुन विरते आहे<br />आठवणीने आठवणींचे मोरपीस ते ठेव बरोबर<br /><br />चल तर जाऊ-<br />पण, नकोच दिवसा, नकोच रात्री<br />अंधाराला उसवत फसवत, आकाशाची रेशीम छत्री<br />फुले चमकती वेचुन गेली<br />धुके गुलाबी वरती खाली<br />आठवणीने अबोलकीशी चंद्रकोर ती ठेव बरोबर<br /><br />चल तर जाऊ-<br />पण, नको बोलणे, नको अबोला<br />चित्तचोरटी नेत्रपल्लवी, सलज्ज हळवे सजल इशारे<br />कवितेच्या विस्मरल्या ओळी<br />दोन आसवे शापित भोळी<br /><span>आठवणीने</span> भैरवीतले सूर अभोगी <span>ठेव</span> <span>बरोबर</span><br /><span></span>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com4tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-64170230595913757802009-04-23T11:21:00.000-07:002009-04-23T14:05:41.225-07:00व्हाग आनि मानूस (V)मित्रांनो तुम्ही वर नावाच्या पुढील कंसात दिलेला उलटा डोंगर वाचला ना नीट? म्हणजे मग नंतर म्हणायचं नाही आम्ही सांगितलं नाही म्हणून. ज्याना कळलं नसेल त्यांच्यासाठी त्याचा अर्थ इथे देतो आहे. आमच्या गच्चीच्या कठड्यापेक्षा कमी उंची असलेल्यांना काही सिनेमे बघू देत नाहीत असे नीरूदादा म्हणाला. त्यांच्या वर A असा सुलटा डोंगर काढलेला असतो म्हणे. तर आमच्या गच्चीच्या कठड्याहून लहान असलेल्यांसाठी ही गोष्ट आहे म्हणून कंसात उलटा डोंगर म्हणजे दरी काढली आहे. आता त्यात मधे आडवी रेघ दिलेली नाही कारण डोंगर मधे कापता येतो पण दरी कशी कापणार? तर फक्त लहान मुलांनी वाचायची ही गोष्ट आहे. पण आईनं, ताईनं आणि प्रज्ञाताईंनी वाचली तरी चालेल. बाबांनी वाचली तरी चालेल पण त्यांना कळायची नाही.<br /><br />ही गोष्ट माझ्या आयडीयातली आहे त्यामुळे गोष्टीमधे मी नाहीये तर आमच्या सखूमावशींचा मुलगा दिगू आहे. पण बर्याच लोकांना दिगू माहीत नसल्यामुळे मी गोष्टीत त्याचं नाव बदललं आहे. मी त्याला हे सांगितलं तर त्यालाही पटलं, तो रागावला नाही. दिगू चांगला आहे. त्यानी मला तीन छोटे मासे ओढ्यातून पकडून आणून दिले होते ते मी चार दिवस ताईच्या जून्या वॉटरबॅग मधे पाळले होते. पण एक दिवस तिला कळलं तशी ती झुरळ दिसल्यासारखी किंचाळली आणि घाणेरडा म्हणून मला जोरात धपाटा घातला. मला लागलं नव्हतं पण मी जोरात रडायला लागलो. मी रडायला लागलो की आई ताईला ओरडते म्हणून मग ताईने आईला न सांगण्याचं कबूल केलं तसं मी रडायचा थांबलो. मग मी दिगूबरोबर ते मासे परत ओढ्यात सोडायला गेलो. तिथे खूपच घाण वास येत होता. दिगू म्हणाला त्यांच्या घरामागूनच हा ओढा जातो त्यामुळे त्याला या वासाची सवय झालीय. शी! आमच्या घरामागूनही हा ओढा जायला हवा होता म्हणजे मग मलाही सवय झाली असती मग मला अजीबात घाण वाटली नसती आणि मग मला ओढ्यातच मासे पाळता आले असते. तेवढ्यात दिगूनं तिथलं एक पान चुरगाळलं आणि माझ्या नाकाला घासलं त्याला खूपच छान वास येत होता भेंडीच्या भाजीसारखा. मग आम्ही ओढ्यात उतरलो. माझा एक पाय चुकून अर्धा गुडघ्यापर्यंत चिखलात बुडला. मला तर खूप मजा आली. अगदी आजोबांचं कैलासजीवन लावल्यासारखं वाटलं. मला आजोबांची आठवण झाली. आई म्हणाली आता ते देवाघरी गेले. जाताना बहुतेक कैलासजीवनही घेऊन गेले असावेत. आता ते घरात कुठेच दिसत नाही.<br /><br />आम्ही परत येताना जोश्यांच्या हौदावर पाय धुतले. मला तर चिखलात खेळावस वाटत होतं पण दिगू म्हणाला "आय मारल". सखुमावशी कधी कधी दिगूला काठीनं मारते. पण माझ्याशी ती चांगली आहे. ती मला शीदार्त म्हणते. माझं नाव तेच असायला हवं होतं. मला जोडाक्षरं आवडत नाहीत. ती अवघड असतात. पण मी शीदार्त म्हणलं तर आई चिडते. ती मला वाघाला व्हाग पण म्हणू देत नाही आणि हो आणि ला आनि म्हणलेलंही तिला चालत नाही. कधी कधी आमची आई क्रूरपणा करते. पण ती मला कधी काठीनं मारत नाही. आणि ती फोडणीची पोळी खूप छान करते.<br /><br />तर मग मी ठरवलं की आपण दिगूवर गोष्ट लिहायची. आणि नाव पण ठरवलं गोष्टीचं- व्हाग आनि मानूस. आता जेवण झाल्यावर मी गोष्ट लिहायला बसणार आहे. अय्या! आज आईनं मस्त कढी बनवली आहे. अय्या म्हणलं की मला बाबा रागावतात. पण ताईनं म्हणलेलं चालतं त्यांना. मी लहान आहे म्हणून सगळेच माझ्याशी असं वागतात.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com5tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-1427985939167988522009-03-23T23:11:00.000-07:002009-03-30T04:25:50.912-07:00मला भेटलेला कार्व्हर<span style="color: rgb(0, 0, 0);">दोन दिवसांपूर्वी आमच्या इथे एक व्याख्यान झाले. विषय, वक्ता, भाषण तिन्ही गोष्टी प्रभावी होत्या.</span><span style="color: rgb(0, 0, 0);"> काही "साधीसुधी" असामान्य माणस सहजपणे भेटतात तसा काहीसा अनुभव होता.</span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);">त्या व्यक्तीची अधिक माहिती </span>इंटरनेट वर मिळेलच. <span style="font-size:78%;"><a href="http://en.wikipedia.org/wiki/John_Francis_%28environmentalist%29" target="_blank">http://en.wikipedia.org/wiki/<wbr>John_Francis_(<wbr>environmentalist)</a></span><br /><span style="color: rgb(0, 0, 0);"> त्याचं काहीसं भाषणही</span> उपलब्ध आहेच.<br /><span style="font-size:78%;"> <a href="http://www.youtube.com/watch?v=NlYJQ0psZYA" target="_blank">http://www.youtube.com/watch?<wbr>v=NlYJQ0psZYA</a></span><div class="im"><span style="color: rgb(0, 0, 0);">त्यामुळे जास्त तपशिलात न शिरता. जसं ते माझ्यापर्यंत पोचलं तसं ते इतरांपर्यंत पोचविण्याचा हा क्षीण प्रयत्न.</span><br />****************<br /><span style="font-size:130%;"><b>मला भेटलेला कार्व्हर</b></span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वीणा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गवाणकरांच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कार्व्हर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">" </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मधला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कार्व्हर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">भेटला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कुठलेही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पुस्तक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काल्पनिक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असो</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">अथवा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चरित्रात्मक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यातील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कथाव्यक्तींना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> (</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हिंदीमधे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">किती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">छान</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शब्द</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">- </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">किरदार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मराठीत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> ’</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पात्र</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">’ </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणताना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ती</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">मजा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">) </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एकेक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चेहरा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपसूकच </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बहाल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जातो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आठवणीतले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चेहरे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कधी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओळखीचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चेहरे</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">एखाद्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गोष्टीत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अगदी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चपखल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बसतात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कधी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एखादी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गोष्ट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चेहर्याविना तशीच </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"><span style="color: rgb(0, 0, 0);">राहिलेली</span> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एखाद</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिवशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कोणीतरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">भेटतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गोष्टीतला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चेहरा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपल्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मिळतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तस्सचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाहिलं</span><br /></div><div class="im"> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माझा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कार्व्हर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मिळाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कदाचित</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बहुपैलू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शास्त्रज्ञ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नसेलही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बहुताल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बदलण्यासाठी</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">कुठलाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गाजावाजा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विशिष्ट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ध्येयानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रेरित </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होऊन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">राहण्यातली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सहजता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मात्र</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">तीच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">हातात घेतलेलं बॅंजो वाजवत वाजवत तो व्यासपीठाच्या तीन पायर्या चढला तेव्हाच त्यानी ते जिंकलेलं होतं.</span> <span style="color: rgb(153, 0, 0);">त्या</span> <span style="color: rgb(153, 0, 0);">कलंदर</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">वाद्याच्या</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">तारांवर</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">काही</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">मुक्तछंद</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">सुरावटी</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">अगदी</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">सहजतेनं</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">छेडून</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">त्याने</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ते</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">बाजूला</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">खुर्चीवर</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ठेवून</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">दिलं</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">.</span></div><span style="color: rgb(153, 0, 0);"></span><div class="im"><span style="color: rgb(153, 0, 0);">मग एक दिलखुलास स्मितहास्य....</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">त्या अनवट सुरांनी सभागृहभर ओसंडू पहाणारं चैतन्य त्या प्रेमळ स्मितहास्यानं सैलावलं आणि आरामखुर्चीत विसावल्यासारखं ज्या त्या खुर्चीत स्थिरावलं. काही काळ तिथे शब्दांना जाग नव्हती. नंतर तो बोलला. ते वाक्य जे तो सतरा वर्षाच्या मौनानंतर बोलला होता. </span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">"धन्यवाद! आपण इथे आलात त्याबद्दल."</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">आज तो माझ्यासारख्या दोनशे लोकांनी भरलेल्या सभागृहासमोर बोलत होता. गांधीजयंती (ची सुट्टी) साजरी करणार्या, त्या दिवसाची खरेदी तरी श्रद्धेनी एमजी रोड वरच करणार्या, थेटरात जाऊन आदराने मुन्नाभाई पाहणार्या, ड्राय डे च्या त्यागावर गांधींच्या पुतळ्याला हार चढवणार्या लोकांसमोर तो बोलत होता. तो मात्र भारावला होता कारण तो मौन आणि पदयात्रा यांच्या जोरावर सत्याचा आग्रह धरणार्या गांधींच्या देशात बोलत होता.</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जेव्हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अठरा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्षांपूर्वी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मौन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सोडलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेव्हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समोर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हातारी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आई</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वडील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">जवळचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नातेवाईक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेव्हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नुकतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">रांगायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागलेलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मूल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रथमच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलायचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रयत्न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करतं</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेव्हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आईची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">स्थिती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तशीच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काहीशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रतिक्रिया</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माऊलीची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गहिवरून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एकदम</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओरडली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">- </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अहो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बघा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बघा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलतोय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">!</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संपूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाक्य</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दमात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">धन्यवाद</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">! </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याबद्दल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">."</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मागे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वळून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बघितलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">क्षणभर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कळलंच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आवाज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कोणाचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपलाच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आवाज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओळखून</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यालाच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हसू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हसताना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बघून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वडील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणाले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">याचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">डोकं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अजून</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">ताळ्यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाहीये</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">" </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खूपच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खूश</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉननी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यांची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दोनापैकी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इच्छा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉननी</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">जे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निश्चय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सोडावेत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">याच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इच्छा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वडिलांनी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">धरलेल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होत्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दोनीही</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">जोपर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाहीत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तोपर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कामाचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यांची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पक्की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खात्री</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सतरा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्षांनी</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अजूनही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शारीरिक श्रमाखेरीज इतर कुठल्याही इंधनावर चालणार्या गाडीत बसायला तो तयार नव्हता.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">भारताची औद्योगिक राजधानी म्हणवणार्या एका अवाढव्य शहरात, संध्याकाळची वेळ, मोटारींचा प्रचंड लोंढा अतिशय संथ गतीने रस्त्यावरून वहात होता. प्रत्येक गाडी आपल्या भोवती एक धूम्रवलय विणत होती. शहरातील प्रदूषण संवर्धनाच्या उदात्त कार्यात आपापला हातभार लावत होती. त्यातच एका गाडीत खिडकीतून त्या धुराकडे एकटक बघत जॉन शांतपणे बसला होता. अशाच मोटारीतून हिंडणार्या लोकांसमोर आज त्याला बोलायचं होतं.</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">बावीस वर्ष जे तो अमेरीकेत पायी फिरला त्या बद्दल बोलायचं होतं. खर तर उशीरच झाला होता पण आज तो गाडीत होता. धुराचा एक गुदमरून टाकणारा वास सगळीकडे पसरला होता.</span><br /><br /></div><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सॅन फ्रॅन्सिस्कोच्या गोल्डन ब्रिजजवळ दोन तेलवाहू जहाजांची धडक झाली होती.(१९ जानेवारी, १९७१) त्यात लागलेल्या आगीत ते तेल बराच वेळ जळत होतं. त्याचा धूर आकाशभर झाला होता. जॉन गाडीत बसला होता, शेजारी त्याची मैत्रीण. दोघं जवळच्याच एका गावातले. नक्की काय झालंय बघायला निघालेले. बराच खटाटोप करून शेवटी ते अस्वस्थ करणारं दृश्य त्यांना बघायला मिळालं.धुराचा एक गुदमरून टाकणारा वास सगळीकडे पसरला होता आणि पाण्यात दूरपर्यंत पसरलेला तो तेलाचा काळा तवंग. काठाला पक्षांची आणि माशांची गोठलेली प्रेतं. परतताना तो तिला म्हणाला,<br />"आपण काहीतरी करायला पाहिजे."</span><br /><div class="im"><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"काहीतरी म्हणजे काय?"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"काहीतरी म्हणजे..... उदाहरणार्थ गाडी सोडून देऊन पायी फिरणे"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"हे बघ जॉन, जर एखादा श्रीमंत माणूस पायी चालायला लागला तर लोक म्हणतील त्याचा नक्कीच उदात्त हेतू असणार. पण तुझ्या माझ्या सारखे लोक तसे करतील</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर आपल्या दरिद्रीपणाची फक्त कीवच केली जाईल."</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ती म्हणाली ते अगदीच खरं होतं. तो फक्त एक हिप्पी होता. एक काळा हिप्पी.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">होणार्या उशिरामुळे इकडे संयोजकांनी समयसूचकतेने चहाची व्यवस्था केली. चहाच्या निमंत्रणाबरोबरच कार्यक्रमाला थोडा उशीर होईल अशी घोषणा करण्यात आली. </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">वाहतुकीची कोंडी हे कारण सगळ्यांनी न सांगताच ओळखलेलं होतं. चहाच्या घोटाघोटाला मुंबईतील रहदारी यावरील चर्चेलाही रंग चढत होता. चहाच्या प्रत्येक कपाचं प्लॅस्टीक </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">तापलं होतं. कपातल्या कपात कर्कश्य चरचरत होतं. काहींचे चहा संपले तर काहींच्या चर्चा आणि मग कपांचा कचरा झाला. कदाचित प्रत्येक कप रीसायकल होणार होता... परत परत. आणि परत परत. एका स्वरूपातून दुसर्या स्वरूपात... भौतिकशास्त्रातल्या ऊर्जेसारखा. अखेरीस अमरत्वाचा शाप भोगत... कोडग्यासारखं... इकडे तिकडे... असून नसल्यासारखं! हे थांबायचं कधी?</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">गर्दीतला एक जण, ज्याला चहानंतर सिगरेट लागते, नाकातून गंभीरपणे धूर सोडत म्हणाला, "कोणीतरी सुरूवात करायलाच लागते"</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"सुरवात तर करायलाच हवी" जॉननी स्वतःशीच ठरवलं आणि तो घरातून बाहेर पडला. तेव्हा तो सव्वीस वर्षाचा होता. बायकोनी त्याला सांगितले की तिला काही असले जमायचे नाही. तो एकटाच निघाला. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पुरेसं शिक्षण नाही, पैसा नाही, प्रतिष्ठा नाही, काळेपणाच्या खोलवर रूतलेल्या धडधडीत सत्याखेरीज कुठलेही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अस्तित्व</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"><br />करायचे</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">काय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">? </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"><br />कुणी गमतीत म्हणले, " जॉन, तुला काहीतरी करायचंय ना? मग पूर्वेकडे तोंड कर आणि चालायला लाग. आणि हो, थोबाड बंद ठेवायला विसरू नकोस." </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाठीवर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संसार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बाधून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खरंच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निघाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाटेतून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आईवडिलांना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फोन</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">केला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पदयात्रेची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कल्पना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शब्दही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ऐकलेल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> आईवडिलांना समाधानकारक असं कारण मात्र त्याला देता येईना.<br />यावर तो फक्त म्हणाला, "आई, मी आनंदात आहे"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परिणाम इतकाच झाला की आया जसं काहीतरी नेहमी आईछाप बोलतात तसं त्याची आई म्हणाली,<br />"तू खरचं आनंदात असतास तर तसं म्हणाला नसतास"<br />आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> वडील बरच काही शहाणपणाचं बोलले जे चालण्याचं वेड घेतलेल्या जॉनच्या काहीच कामाचं नव्हतं. मात्र त्यानी एक ठरवलं- आधी आपलं शिक्षण पूर्ण करायचं. </span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो चालत चालत एका शाळेत येऊन पोचला.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">जॉन पोचला तसे सभागृहाबाहेर रेंगाळणारे लोकही आत येऊन बसले. सभागृह अगदी तुडुंब भरून गेलं होतं. जॉनचा परिचय म्हणून एक छोटीशी चित्रफीत दाखवण्यात आली. </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">ज्यात परिचयापेक्षा जाहिरातच अधिक होती. पण त्यामुळे उत्सुकता अजूनच वाढली. कौशल्याने विणलेल्या साडीतील एक विदुषी जॉनच्या स्वागतपर बरच काही बोलली.</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलण्यातच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बराचसा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वेळ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जातोय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लवकरच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लक्षात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालण्याचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समर्थन</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">करण्यातच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दमून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जाई</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाढदिवसाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ठरवलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आजच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिवस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मौन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाळायचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्या</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिवशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कळलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कधी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नीट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ऐकतच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समोरचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलायच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आधीच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाक्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जुळवाजुळव</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केवळ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दाखवण्यासाठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समोरच्यापेक्षा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">किती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हुशार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहोत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिवसाचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निश्चय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पुढे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सतरा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्षे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">टिकला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जसे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ठरवले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलायचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">आईला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चिठ्ठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लिहीली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उलट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वडील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझ्याकडे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विमानात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बसले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहेत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अर्थात</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">कोणाच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समजावण्याचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परिणाम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हट्ट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कायम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ठेवला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वडिलांना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुम्हाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">भेटायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">रस्त्यातच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काहीतरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होणार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मुलगा</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">आता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपल्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिसणार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आईने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गळा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काढला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"><br />वडील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणाले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">,</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इकडे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यायच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फंदात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पडू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नकोस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आम्हाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लोक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओळखतात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चाळे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालायचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाहीत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तोपर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शालेय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शिक्षण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झालेलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दक्षिण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओरेगॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विश्वविद्यालयातून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पदवीचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अभ्यासक्रम</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">पूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अर्थात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सगळे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मौन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाळून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वेध</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उच्चशिक्षणाचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लवकरच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मजल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दरमजल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वॉशिंग्टनला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पोचला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">राहून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पुढच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समुद्रप्रवासासाठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">स्वतः</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाव</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तयार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मोंटाना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विश्वविद्यालयात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विषयात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पदव्युत्तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अभ्यासक्रमासाठी मी येऊ इच्छितो असे पत्र त्याने संबंधित अधिकार्यांना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">धाडले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यांचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रोत्साहन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">देणारे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उत्तरही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यात</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यांनी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विचारले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अभ्यासक्रमासाठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कधीपर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यायचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मानस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कळवलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">,</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उद्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निघत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वल्हवत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पोचायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">साधारण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्ष</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागतील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">."</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुरस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">व</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चमत्कारिक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सफर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">"तुमच्या प्रवासात तुम्हाला कधी वाईट अनुभव नाही का आले?" एका चुणचुणीत मुलाने जॉनला विचारले. सतरा वर्षे मौनांची खुणांमधे जी भाषांतरे करण्याची त्याला सवय लागली होती.</span><span style="color: rgb(153, 0, 0);"> ती अजूनही तशीच होती. जरी आता तो बोलत असला तरी सोबत त्याचे हातवारे चालूच होते. नुसतेच हातवारे नाहीत तर सर्वांगाने त्याचा अभिनय चालू होता. </span><br /></div><span style="color: rgb(153, 0, 0);">"वाईट अनुभवही आले. कदाचित संख्येने जास्त वाईट अनुभव आले. पण जे चांगले अनुभव आले ते हिमालयाएवढे (आल्प्सएवढे) भव्य होते त्यापुढे वाईट अनुभव फारच खुजे वाटतात. त्यामुळे मागे वळून</span><div><div class="h5"><span style="color: rgb(153, 0, 0);">बघताना फक्त चांगले अनुभवच दिसतात. जसे की मोंटाना मधला अनुभव." </span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्षे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संपता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संपता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलल्याप्रमाणे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मोंटाना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विश्वविद्यालयात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जाऊन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्राध्यापकांसमोर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उभा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ठाकला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सांगताच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अवताराकडे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाहून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यांनी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ताडलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हाच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लगबगीनं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणाले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बरं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झालं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलास</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आज</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">नोंदणी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करायचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शेवटचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दिवस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उद्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असतास</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अजून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सत्र</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाया</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गेलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ताबडतोब</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">जाऊन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रवेश</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आवडती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खूण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खिशातून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आतलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अस्तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बाहेर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काढलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अर्थिक</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">असहायता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">व्यक्त</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणाले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बघू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कसं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करायचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आधी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दीडशे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">डॉलर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विषयासाठी</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाव</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नोंदव</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणजे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विद्यार्थी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हणून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विभागाची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">किल्ली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मिळेल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ग्रंथालयाचा</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">वापरही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येईल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बाकी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्राध्यापकांशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यांच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्गात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बसायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुरूवात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझे</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">क्रेडिट्स</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बाजूला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">राखून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ठेवतील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जसजशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पैशाची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सोय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होईल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तसतसे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझ्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नावावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घेऊ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">" </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असं</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">होऊ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शकतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विश्वासच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बसत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">असं इथेही होऊ शकतं का?</span><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">त्यानी समोर बसलेल्या काही प्राध्यापकांकडे बघत विचारलं. त्याच्या चेहर्यावर अजूनही तिच कृतज्ञता उमटलेली दिसत होती. पुढची काही वाक्य तो भरभरून बोलला त्याच्या मास्टर्सबद्दल. </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">एकदम थांबून म्हणाला," माझ्या पदवीदान समारंभास माझे वडील आले होते मुद्दामून. मला म्हणाले की त्यांना दोघांनाही माझा खूप अभिमान वाटतो. पण या शिक्षणाचा काय उपयोग? </span><span style="color: rgb(153, 0, 0);">तू तर गाडी चालवत नाहीस आणि हे न बोलणं तर चालूच आहे. थोडक्यात काय तर मी अजूनही काही कामाचा नव्हतो!"</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करणं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">भागच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याखेरीज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पोटापाण्याचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रश्न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुटणार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">छापखान्यात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शिकताना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लक्षात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">छोट्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गावात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शहरातली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वृत्तपत्रं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येतात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">गावातल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बातम्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नसतात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिथल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">स्थानिक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लोकांसाठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पत्रिका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ज्यात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आजूबाजूच्या</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">घडणार्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घटना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिथल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लोकांना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समर्पक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अशा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बातम्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येऊ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">थांबायचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जळक्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेलाचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वास</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">स्वस्थ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बसू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">देत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अखेरीस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">डी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">साठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> <span style=";font-family:arial;font-size:85%;" >University of Wisconsin-Madison</span> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येऊन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पोचला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">१९७१</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मधे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समुद्रामधे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झालेल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेलगळतीचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरणावरील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परिणाम</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विषयावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुरू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कुणीतरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुचवलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">- </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अरे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अशा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विषयावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काम</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केलंस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नोकरी</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">कशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मिळणार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">? </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काहीच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अशा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वेळी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मौन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कामास</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येई</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खाणाखुणा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">लिखाण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> PhD </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">२४</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मार्च</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">१९८९</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अलास्का</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येथे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आजपर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मनुष्याप्राण्याकडून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निसर्गाची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सर्वात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जास्त</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हानीकारक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घटना</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">घडली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अमेरीकेचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेलवाहू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जहाज</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फुटले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समुद्रात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पसरले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">थोडाथोडका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तब्बल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">११</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">,</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">०००</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">चौरस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मैल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एवढा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परिसर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">व्यापला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बाकी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">रहात्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जगापासून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फार</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">दूरवर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">घडत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असल्यामुळे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गांभीर्य</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">सर्वसामान्यांना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फारसे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जाणवले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जगभरातील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरणवादी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मात्र</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अतिशय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अस्वस्थ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यावेळेस</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">जगभरात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फक्त</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एकच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विद्यार्थी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विषयामधे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संशोधन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">- </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फ्रान्सिस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फोनवर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शासकीय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अधिकार्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सहायिका</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सांगण्यात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फोनवर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">येऊ</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">शकत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कारण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ताबडतोब</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इकडे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाठवून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">द्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आम्ही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उद्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विमानाचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिकीट</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाठवतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">."</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">विमान</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रवास</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ट्रेनचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पाठवतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कुठलंही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाहन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वापरत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मनात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">- </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संधी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गेली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फोन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लगेच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नीघ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आम्ही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बघतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">."</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इथून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अमेरिकेच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तेलगळती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संबंधीच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कायदेविषयक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">योगदानामधे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सक्रीय</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">सहभागाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुरूवात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पीएचडी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पूर्ण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वॉशिंग्टन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">डीसी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कामावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">रूजू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तिथेही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सायकलचाच</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">वापर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पुढे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">संयुक्त</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">राष्ट्रसंघाच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"><span style="color: rgb(0, 0, 0);">समितीचा</span> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सभासद</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">झाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तरी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वडील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">म्हाणाले</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आम्हाला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुझा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खूप</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अभिमान</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वाटतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जोवर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गाडी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालवत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाहीस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाहीस</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">तोवर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">याचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काय</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उपयोग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">?" </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अखेरीस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">१९९०</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मधे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यानी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">परत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सुरूवात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कारण</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इतके</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्ष</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ऐकून</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">घेतल्यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याच्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कडे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बोलण्यासारखं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">खूप</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">काही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><br /><span style="color: rgb(153, 0, 0);">त्याचं बोलणं संपलं. तसं टाळ्याचा कडकडाट झाला. बर्याच वेळ लोक उभे राहून टाळ्या वाजवत होते. त्याची कहाणी ऐकून सगळेच भारावले होते. मलाही सतरा वर्ष न बोललेल्या जॉनचं भारी आश्चर्य वाटलं.</span><br /></div></div><span style="color: rgb(153, 0, 0);">बावीस वर्ष पर्यावरणासाठी पायी फिरण्यासाठी भयंकर आदर वाटला आणि अशात पीएचडी करण्याच जाम कौतुक वाटलं. पण मला जॉन खरा भिडला जेव्हा व्हेनेझुएला-ब्राझीलच्या सीमेवर मनातलं वादळ शमल्यानंतर, बावीस वर्षाच्या पायपिटीनंतर शांतपणे बसला हात करून जो बसमधे बसला. ते सांगताना तो म्हणाला,</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">"</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गेली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बावीस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वर्ष</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरणासाठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गाडी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वापरणारा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ज्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लोक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओळखत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ज्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओळखत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतो</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">तो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गाडी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वापरायला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कसं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">चालेल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">? </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> "</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">" </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">राहणारच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याची</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ओळख</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बदलून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जाईल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कदाचित</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नाहीशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होईल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">उरलेला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कसा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असेल</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लोक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">स्वीकारतील</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">का</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">? </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याहीपेक्षा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्याला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आपण</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">स्वीकारू</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">का</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">? </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">असे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अनेक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">प्रश्न</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मनात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">गोंगाट</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केलेल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निश्चयाचा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माझ्यासाठीच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एक</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">तुरूंग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बनला</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">होता</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माझ्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अनुभवाने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">, </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माझ्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">शिक्षणाने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माझ्यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलेली</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जबाबदारी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">फक्त</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माझ्यापुरती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मर्यादित</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">नव्हती</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समाजाचे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यायाने</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पर्यावरणाचेही</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">देणे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">लागत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतो</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">त्यासाठी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सर्व</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मार्गांनी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">समाजापर्यंत</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">पोचणं</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">गरजेचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">होतं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बदलायलाच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हवा</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">मागून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आलेल्या</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">बसला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">केला</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">."</span><br /><br /><span style="color: rgb(51, 51, 51);">माणूस</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आणि</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">निसर्ग</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यांना</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एकमेकांपासून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">वेगळं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">करणं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अशक्य</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">महत्वाचं</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">हेच</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">की</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">ते</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">एकमेकांशी</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">कसे</span> <span style="color: rgb(51, 51, 51);">वागतात</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">. </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">यावर</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">सगळ</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">भवितव्य</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">अवलंबून</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">आहे</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">- </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">इति</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);"> </span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">जॉन</span><span style="color: rgb(51, 51, 51);">.</span>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com7tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-59319750461539705742009-03-06T22:44:00.000-08:002009-03-06T23:39:09.824-08:00या नदीच्या पार वेड्या......."फोटोग्राम" म्हणजे camera शिवाय चे छायाचित्र. छायाचित्रासठी वापरण्यात येणारा, प्रकाशाला संवेदनशील असा कागद जेव्हा प्रकाशात येतो तेव्हा काही क्षणांच्या अवधीत तो रापतो. अशावेळी कोणत्याही अपारदर्शक वस्तूमुळे जर प्रकाश आडवला गेला म्हणजेच त्याची सावली या कागदावर पडली तर त्या ठिकाणची त्याची धवल कांती तशीच राहते. नंतर त्या कागदावर प्रक्रिया करून त्याची प्रकाश संवेदना नष्ट केली जाते. छायाप्रकाशामुळे जे चित्र कागदावर उमटलेले असते त्याचे अस्तित्व त्यामुळे टिकून राहते.<br />याला छायाचित्र म्हणावे की प्रकाशचित्र?<br /><br />तर बोरकरांच्या एका कवितेने मनात उमटलेले दृष्य जे खरे तर बहुआयामी आहे<br />आणि ते मूर्त करायचे तर मला आणि माध्यमाला दोघांनाही मर्यादा आहेतच.<br />परंतु या माध्यमातून माझ्याकडून जसे साकारले गेले तसे........<br /><br /><span style="text-decoration: underline;">******<br /><br /></span><a onblur="try {parent.deselectBloggerImageGracefully();} catch(e) {}" href="http://1.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/SbIkhf03fWI/AAAAAAAAAKQ/3gZeZlPv96A/s1600-h/%E0%A4%AF%E0%A5%8C%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%A1.jpg"><img style="margin: 0px auto 10px; display: block; text-align: center; cursor: pointer; width: 242px; height: 400px;" src="http://1.bp.blogspot.com/_lo2NOPzRjUI/SbIkhf03fWI/AAAAAAAAAKQ/3gZeZlPv96A/s400/%E0%A4%AF%E0%A5%8C%E0%A4%B5%E0%A4%A8%E0%A4%BE%E0%A4%9A%E0%A5%87+%E0%A4%9D%E0%A4%BE%E0%A4%A1.jpg" alt="" id="BLOGGER_PHOTO_ID_5310347068520758626" border="0" /></a><br /><span style="font-size:100%;"><span>या</span> <span>नदीच्या</span> <span>पार</span> <span>वेड्या</span> <span>यौवनाचे</span> <span>झाड</span> <span>आहे</span><br /><span>अमृताचा</span> <span>चंद्र</span> <span>त्याच्या</span> <span>पालवीच्या</span> <span>आड</span> <span>आहे</span><br /><span>मेदिनीच्या</span> <span>रोमरोमी</span> <span>रेशमी</span> <span>उन्मेश</span> <span>आहे</span><br /><span>केशरी</span> <span>त्याला</span> <span>उषेचा</span> <span>कस्तुरी</span> <span>आशीष</span> <span>आहे</span><br /><span>मख्मली</span> <span>प्रत्येक</span> <span>पुष्पी</span> <span>अंबराचे</span> <span>बिंब</span> <span>आहे</span><br /><span>चुंबुनी</span> <span>त्याला</span> <span>हवेचा</span> <span>जीव</span> <span>ओला</span> <span>चिंब</span> <span>आहे</span><br /><span>धुंद</span> <span>तेथे</span> <span>रे</span> <span>परेच्या</span> <span>पारव्यांचा</span> <span>वृंद</span> <span>आहे</span><br /><span>नाचर्</span><span>या</span> <span>आनंदमोरा</span> <span>घुंगुरांचा</span> <span>छंद</span> <span>आहे</span><br /><span>तेथल्या</span> <span>पाण्यात</span> <span>वीणा</span> <span>रागिणीची</span> <span>ओढ</span> <span>आहे</span><br /><span>सावल्यांना</span> <span>कांचनाच्या</span> <span>नागिणीची</span> <span>मोड</span> <span>आहे</span><br /><span>तेथ</span> <span>जाया</span> <span>वेगवेडी</span> <span>पारजाची</span> <span>वाट</span> <span>आहे</span><br /><span>शांतवाया</span> <span>ताप</span> <span>अंती</span> <span>गोकुळीचा</span> <span>माठ</span> <span>आहे</span><br /> ---- <span>कवी</span> <span>बा</span> <span>भ</span> <span>बोरकर</span></span>prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com6tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-517731904689138892008-11-03T22:47:00.000-08:002008-11-03T22:59:08.791-08:00पुन्हा तेचसूर्याचे ते नीत्याचे<br /> येणे जाणे<br /> रंगीत गाणे<br />अन चंद्राचे महिनाभर<br /> लहान मोठे<br /> खरे खोटे<br />वैषाखाची दर वर्षी<br /> लाही लाही<br /> काही बाही<br />अन पावसाचा मागोमाग<br /> कस्ला जोर<br /> नस्ता घोर<br />फलाटाच्या जीन्याखाली<br /> खाणे पिणे<br /> मुके घेणे<br />अन लोकलच्या डब्यामधे<br /> वाजे टाळ<br /> शीवी गाळ<br />इराण्याच्या पावावर<br /> कमी भाव<br /> मारी ताव<br />अन बंदराची खारी बोंबील<br /> ओली सुकी<br /> सारी भुकी<br /><br />तोच दिवस तीच वेळ<br />तीच मिसळ तीच भेळ<br />तोच घाम तीच व्हाण<br />तेच काम तीच घाण<br />जुनेच पाप जुनाच गुन्हा<br />तेच तेच पुन्हा पुन्हा<br />पुन्हा पुन्हा तेच तेच<br />तेच तेच पुन्हा पुन्हाprasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-20694293994599050202008-09-14T21:45:00.000-07:002008-09-15T00:50:21.367-07:00सवंगडी- २"चल बंड्या जातो. आज घरी जरा लवकर जायचं आहे." केसामधून कंगवा फिरवत झोंबी थंडपणे म्हणाला. त्याच्या आवाजात कुठेही घाईचा लवलेश नव्हता. बंड्यालाही तितक्याच घाईनं घरी जायचं होतं. म्हणजे ते दोघे अजून पुढचा अर्धा तास तरी त्याच ठिकाणी (रस्त्याच्या कडेला पोस्टाच्या पेटीपाशी) त्याच स्थितीत असणार. त्याच स्थितीत म्हणजे विलंबासनात- एक पाय जमिनीवर, एक पेडल वर आणि बुडाने सायकलच्या दांडीचा आधार दिला घेतलेला; ज्या स्थितीमधे बसल्याने घरी जाण्यास कायम विलंब होतो: इति झोंबी. आज त्याना येऊन १५ मिनीटे होवून गेली तरी कोणीच पत्ता विचारायला आले नाही. कसलं बोअरींग....<br />"<span>चल</span> बंड्या जातो"<br />"का रे तुला पहायला मुलीकडचे येणारेत का?" खिशावरचा शाईचा डाग दप्तराच्या बंदाने कसा लपवता येईल या प्रयत्नात जराही खंड न पडू देता बंड्याने मराठीच्या पाध्ये सरांच्या आवाजात विचारले.<br />"आरे छट! मामा येणार आहे."<br />"म्हण्जे तसच काहीसं"<br />"बंड्या दात घशात घालीन."<br /><br />"इथे खुन्या मुरलीधराचे मंदीर कुठेशी आहे?" समोरून आलेल्या बकर्याने भांबावलेल्या चेहर्याने विचारले.<br />बंड्याने टारगटपणे झोंबीकडे बघीतले. झोंबी अतिशय निरागस चेहरा करून म्हणाला, " असेच सरळ जा पैसे खाऊ एकबोट्यांचा मोठा बोर्ड लागेल, मग उजवीकडे आणि दोनदा डावी कडे वळा म्हणजे पोलीस चौकी लागेल. तिथे विचारा कोणालाही. कालच कोणाला तरी पकडलं आहे रस्त्यावर पत्ता विचारणार्याचा खून केला म्हणून."<br />तो अजूनच भांबावला आणि पुढे चालायला लागला.<br />तेवढ्यात पाठीमागून आलेल्या मारूतीने शिमगा केला. बंड्या उगचं कलल्यासारखा झाला. परत होर्न वाजला. हे दोघे काही हालेनात बघून गाडीच्या खिडकीतून एक डोकं बाहेर आलं. " रस्ता काय तुमच्या बापाचा आहे होय रे!"<br />बंड्याने थंडपणे हात वर करून लोकशाही वाचवण्यासाठी मतांचं आवाहन करणारं पोस्टर फाडलं आणि त्या खालचा एकेरी वाहतूकीचा फलकाकडे हात दाखवला. मारूतीवाला स्वतःशीच चिडचिड करत निघून गेला.<br /><br />"काय रहमतचाचा, आज उशीर झाला?"<br />"आज रस्त्यात बंदर जास्त भेटले"<br />"झोंबी कुल्फी खाणार काय?"<br />गाडीवरची घंटा वाजवायचं थांबून झोंबीनं नाक मुरडलं. "नको सर्दी झालीय"<br />"चाचा दो के दो देना" आणि बंड्यानं खिशातून चार रूपये काढून दिले. एक कुल्फी झोंबीच्या हातात कोंबली<br />"खा साल्या फुकटची कुल्फी बाधणार नाही" यावर दोघेही हासत सुटले. चाचानी पण घंटेच्या आवाजाची साथ दिली.<br />तेवढ्यात आगीचा एक बंब चौकातून ठणाणा करत पुढे गेला. दोघांनीही घाईनं कुल्फी संपवली. काड्या पोस्टाच्या पेटीत टाकल्या आणि जीव खाऊन सायकल हाणत आगीच्या बंबाच्या मागे कानात वारं शिरल्यागत सुसाट सुटले.<br />*******************<br /><br />ही गोष्ट नाही कारण याला सुरुवात, मध्य आणि शेवट नाही. फारतर याला शब्दचित्र म्हणता येईल. एखादा चित्रकार एखाद्या जागी बसून landscape चितारतो. तसचं काहीतरी. camera च्या भाषेत सांगायचं तर एक shot. याला पुढचा मागचा भाग नाही. प्रत्येक कडी स्वतंत्र आहे. त्यातली पात्रे, स्थान, घटना आणि संदर्भ वेगवेगळे आहेत. पण तरीही एका धाग्य़ने त्याना बांधण्याचा प्रयत्न करत आहे. बघू कितपत यशस्वी होतो ते.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com1tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-87613356132592704682008-08-22T06:58:00.000-07:002008-09-14T23:56:14.059-07:00सवंगडी- १"यडचॅपच आहेस!"<br />"गेलीस उडत कोंबडी चोंबडी"<br />"आम्ही नाही बोलत जा"<br />"रडूबाई कुठली"<br />"चिडका बिब्बा"<br />रागानं लाल झालेलं नकटं नाक कानापर्यंत वाकड करत ती गर्रकन वळली.<br />ओठांवरून आत डोकावणार्या शेंबडाचा खारवा जीभेला झोंबताच त्यानं फुर्रर करत तो घशापर्यंत ओढला.<br />लंगड्या पिंपळापाशी गेलेली ती.., आगलाव्या मुंगळ्याची रांग दिसताच खाली वाकली. तोंडात थुंकी गोळा करून ती नेम धरून थुंकली. रांग फिसकली. सैरवैर मुंगळे गोलगोल फिरून परत रांगेला लागले.<br />खुळ्खुळ खुळखुळ<br />कंबरेला सुतळीने बांधलेली वाढत्या मापाची चड्डी वर ओढत त्याने हातातल्या गोट्यांचा अंदाज घेत सराईत पणे गोट्या रणांगणात पसरल्या.<br />परकराचा कासोटा मारून ती पुढे सरसावली. गलीपाशी अंगठा रोवत तिने बोटाला ताण दिला आणि मनातल्या मनात पारावरच्या भूताला कौल लावला.<br />त्याचा श्वास डोळ्यात बुबुळापाशी गोळा झाला. ओढ्यावरची टिटवी कर्कश्य आवाज करत उडून गेली.<br />आईने घाईनं घरी बोलावलं आहे- यमी सांगून गेल्याला अर्धा तास होत आला होता<br />सू.. खटाक<br />परत एक डाव मांडावा लागणार!<br />*******************<br /><br />ही गोष्ट नाही कारण याला सुरुवात, मध्य आणि शेवट नाही. फारतर याला शब्दचित्र म्हणता येईल. एखादा चित्रकार एखाद्या जागी बसून landscape चितारतो. तसचं काहीतरी. camera च्या भाषेत सांगायचं तर एक shot. याला पुढचा मागचा भाग नाही. प्रत्येक कडी स्वतंत्र आहे. त्यातली पात्रे, स्थान, घटना आणि संदर्भ वेगवेगळे आहेत. पण तरीही एका धाग्य़ने त्याना बांधण्याचा प्रयत्न करत आहे. बघू कितपत यशस्वी होतो ते.prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com2tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-22927821287863342552008-07-12T21:58:00.000-07:002009-09-26T00:22:18.129-07:00उशीररविंद्रनाथांबद्दल बरेच काही ऐकून होतो. पाठ्यपुस्तकातून त्यांचे धडेही होते आम्हाला. त्यांना मिळालेले नोबेल (जे आता चोरीला गेलेले आहे)- त्याचा अभिमानही कायमचा. त्यांचे शांतिनिकेतन, बिनभिंतींची शाळा, प्रत्यक्ष पाहिली तेव्हा अंगावर रोमांच उभे राहिले होते. त्यांची पेंटींग्ज, कविता, नाटके, कथा, भाषणे जे जे जसे जसे मिळत गेले तसा तसा वाचत गेलो. ते साहित्य वाचताना आपण अनंत निळ्या आकाशाखाली उभे आहोत, समोर फेसाळणारा समुद्र पसरलेला आहे, खारा वारा लाडीकपणे आपल्या आजूबाजूला घोटाळतो आहे आणि बघता बघता त्यात आपण विरघळून जात आहोत - आपल्या आकाश होण्याचा आनंद सोहळा आपणच लाटालाटांमधून साजरा करत आहोत असा काहीसा अनुभव येत राहतो.<br />त्यांच्या साहित्याशी माझी पहिली गाठ पडली कधी तरी महाविद्यालयात. घरातल्या आजोबांच्य़ा जुन्या लोखंडी ट्रंकेमधे एक छोटेसे पुस्तक सापडले. हार्ड बाऊंड, मळकट रंगाचे कापडाचे कव्हर. कधीकाळी ते सुंदर आकाशी रंगाचे असावे. त्यावर वेगवेगळे डाग पडलेले, पिवळी पडलेली पाने आणि काही कीटकांनी सहयोगाने बनवलेली ठिपक्यांची कलाकॄती. मला जास्त गंमत वाटली ती त्यावरची किंमत वाचून. किंमत फक्त दोन रूपये. कव्हरवर Trajan च्या देखण्या अक्षरात पुस्तकाचे नाव लिहिलेले- Crescent Moon.<br />वेळ रात्रीची दोनची. (परीक्षा जवळ आलेली असली की असे अभ्यासाव्यतिरिक्तचे उद्योग मी रात्री सगळे झोपले की करायचो.) मी ते पुस्तक वाचायला घेतले. एकेका कवितेने मला वेड लावायला सुरूवात केली. काही कविता तर मी परत परत चार चारदा वाचल्या. एकेक करत मी साडेतीनच्या सुमारास वाचन संपवले. त्यानंतर माहीत नाही मी किती वेळ तसाच स्तब्ध बसून होतो. तोच अनुभव आकाशात विरघळून जाण्याचा तरीही कणन् कण नाचतोय लाटांवर. लहान मुलांचे काहीही वाचताना त्यात माझे हरवून जाणे आता नित्याचेच. मग ते तोतोचान असो वा डेंजर स्कूल, प्रिय बाईस किवा दिवास्वप्न. पण तो माझा पहिलाच अनुभव.<br />नंतर कुठेतरी वाचलेला एक प्रसंग असा-<br />रविंद्रनाथ आपल्या मित्राकडे लंडनमधे उतरले होते. त्यांच्या मित्राने त्यांच्या काव्यवाचनाचा छोटासा कार्यक्रम योजिला. काही मोजक्या इंग्लिश मित्रमैत्रिणींना आमंत्रण धाडले. घरातल्या दिवाणखान्यात तीस चाळीस लोक जमले होते. टागोरांनी Crescent Moon मधल्या कवितांचे वाचन केले. दीडएक तासाचा कार्यक्रम संपला. लोक आपापल्या घरी परतले. टागोरांच्या मित्राला फार वाईट वाटले. कोणी टाळ्या वाजवल्या नाहीत, कोणी कौतुकाची दाद दिली नाही, नंतर थांबून कोणी काही बोलले नाही. रविंद्रनाथ मात्र शांत होते. पण दुसर्या दिवशीपासून जो पत्रांचा रतीब सुरू झाला. तिथे आलेला प्रत्येक जण इतका भारावला होता की प्रतिक्रिया देण्यासाठी काही शब्द नव्हते.<br />असाच काहीसा प्रकार माझ्या बाबतीतही झाला. मग बर्याच वर्षांनी काहीतरी लिहिले गेले पण त्याचे मूळ कुठेतरी त्या crescent moon मधे असावे. त्याला कविता म्हणावे की नाही इतपत त्याच्या दर्जाची मला शंका आहे पण तरीही .........<br />*****************<br /><br />खरच सांगतो आई मी लवकर येणार होतो<br />तुझी शपथ मी अगदी लवकर येणार होतो<br /><br />किनार्यावरचा खेळ संपवून मी वेळेवर निघालोच होतो<br />तर एक मोठी लाट फेसाळत माझ्या पायाशी आली<br /> गुदगुल्या करायला<br />आणि हे बघ!<br />काय सुंदर सुंदर शंख शिंपले देऊन गेली<br />तिथेच थांबला कनू<br />गोळा करायला शंख<br />अजून पुढच्या लाटेनं येणारे<br />पण मी मात्र निघालो येवढेच घेऊन... तुझ्यासाठी<br />खरच सांगतो आई मी लवकर येणार होतो<br /> तुझी शपथ मी अगदी लवकर येणार होतो<br /><br />निघालो तर सूर्य तिथे समुद्रात बुडत होता<br />काय लालबुंद झाला होता<br />अगदी तुझ्या या कुंकवासारखा<br />मग समुद्रही काय मागे राहणार होता<br />त्यानेही बदलला रंग- तांबूस केशरी थोडसा अबोली<br /> अगदी तुझ्या त्या साडीसारखा<br />मी झोपल्यावर जी तू हळूच मला पांघरतेस<br />बघायचं होतं मला पाणी कसं रंगीत होतं ते<br />पण मी मात्र तसाच निघालो काही न बघता ..... तुझ्यासाठी<br />खरच सांगतो आई .................<br /><br />समुद्रही झाकून घेत होता लाटांनी त्याचा रुपेरी किनारा<br /> अगदी जशी तू लपवतेस तुझी पावलं बसल्याबसल्या<br />आत्तासारखी<br />येताना वाटेत फक्त वेणूकडे गेलॊ<br />ती देणार होती ना मला<br />काचेचे निळेशार मणी या शंखांच्या बदल्यात<br />तिने खूप शोधले पण मिळालेच नाहीत<br />मी मात्र तसाच निघालो मणी न घेताच... तुझ्यासाठी<br /> खरच सांगतो आई .................<br /><br />कबूल मला जरा उशीरच झाला<br />अगदी अंधार पडला काळाकुट्ट<br />पण मी घाबरलो नाही काई<br />खरंखरं सांग आहे की नाही मी शूर<br />कालच्या गोष्टीतल्या राजपुत्रासारखा<br />चांदोमामा सुद्धा कित्ती मोठा दिसत होता<br /> विचारायचं होतं त्याला<br />म्हणजे मीही झालो असतो बाबांएवढा मोठ्ठा<br />अगदी पंधरा दिवसात<br />पण मी मात्र तसाच निघालो काही न बोलता ... तुझ्यासाठी<br />खरच सांगतो आई .................<br /><br />मला वाटलंच तू आता रागावली असणार<br />अगं वळणावरचा विजेचा दिवासुद्धा लागला<br /> मी येते होतो धावत तर एक गंमतच झाली<br />दिव्यापासची लहानशी सावली<br />पुढे आलो तर माझ्याहूनही मोठी झाली<br />मी कितीदा मागे गेलोन् आलो<br />तरी मला कळलंच नाही<br />माझीच सावली कधी लहान कधी मोठी होते तरी कशी?<br />पण मी मात्र तसाच निघालो कळलं नाही तरी ... तुझ्यासाठी<br /> खरच सांगतो आई .................<br /><br />पण दाराशी आलो तर सावली येवढी मोठी झाली<br />आणणार होतो तुला दाखवायला<br />पण ती दारातनं मावेच ना<br />तू लवकर चल उंबर्याशी दाखवतोच तुला<br />हे काय गं आई,<br />मगा रागावलीस अन आता हासतेस काय?<br /> उगीच हासतं का कुणी असं वेड्यासारखं?<br />आणि लवकर मला काहीतरी खायला दे<br />मला खूप खूप भूक लागलीय<br />आलो ना आता मी घरी ... तुझ्यासाठीprasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com9tag:blogger.com,1999:blog-22997830.post-13840118067159911942008-07-03T08:02:00.000-07:002008-07-03T08:30:30.836-07:00शोधवेड पाखरू पाखरू कुठं संसार मांडेना<br />किती एकटं एकटं तरी सोबत सांधेना<br />आला वीणीचा हंगाम पक्षी नवनवे येती<br />झाली खोपटी सुंदर जन्म गोजीरेही घेती<br />गतकाळातील स्मृती किती जपशील वेड्या<br />सखा नवा साद घाली तोड भावनेच्या बेड्या<br />असा वासंती आग्रह कसा मोडशील आता<br />सृष्टी उधळीत आहे रसगंध येता जाता<br />नाही संगत सोबत नुस्ती नजरांची भेट<br />अशी दुनियेनिराळी कशी जुळली रे प्रीत<br />नाही परत भेटणे निरोप ना कुणा हाती<br />कुठे शोधायाला जावे अन् शोधावेही किती<br />सार्या भिजल्या या वाटा तुझ्या ओल्या नजरेत<br />आणि थरारे आकाश तुझ्या अधीर श्वासात<br />रुतू आले अन् गेले नाही काळाची गणती<br />सुन्न अंधारात जळे मंद प्रांणांची पणती<br />मन प्रतिक्षे जळाले ऊरी ज्योत मावळली<br />नाही समाधी स्मारक तान्ही वेल पालवली<br />सानी वेल फोफावते निघे धरा व्यापायाला<br />वाट पाहणे संपले आता शोध सुरू झाला<br />आता शोध सुरू झाला......prasad bokilhttp://www.blogger.com/profile/07568934304112899532noreply@blogger.com3